容斋四笔 卷九
容斋四笔 卷九
沈庆之曹景宗诗
【原文】
宋孝武尝令群臣赋诗,沈庆之手不知书,每恨眼不识字,上逼令作诗,庆之曰:“臣不知书,请口授师伯。”上即令颜师伯执笔,庆之口授之曰:“微生遇多幸,得逢时运昌。朽老筋力尽,徒步还南冈。辞荣此圣世,何愧张子房①?”上甚悦,众坐并称其辞意之美。
梁曹景宗破魏军还,振旅凯入,武帝宴饮联句,令沈约赋韵,景宗不得韵,意色不平,启求赋诗,帝曰:“卿伎能甚多,人才英拔,何必止在一诗!”景宗已醉,求作不已。时韵已尽,唯余竞、病二字,景宗便操笔,其辞曰:“去时儿女悲,归来笳鼓竞。借问行路人,何如霍去病?”帝叹不已,约及朝贤,惊嗟竟日②。
予谓沈、曹二公,未必能办此,疑好事者为之,然正可为一佳对,曰:“辞荣圣世,何愧子房?借问路人,何如去病?”若全用后两句,亦自的切③。
【注释】
①张子房:即张良,字子房。
②竟日:一整天。
③的切:自然真切。
【译文】
一天,南朝宋孝武帝令群臣赋诗。沈庆之自己不会写字,也不认字,看到孝武帝也要他做诗,不免有些焦急。无奈,只好奏明圣上说:“臣自幼不会写字,请允许我口述,让颜师伯记录下来。”孝武帝接受了他的请求,就命颜师伯执笔记录。沈庆之思索之后说道:“微生遇多幸,得逢时运昌。朽老筋力尽,徒步还南冈。辞荣此圣世,何愧张子房?”孝武帝听了,十分高兴。在坐的文武大臣听罢,也都异口称赞这首诗的语言优美。
南朝梁曹景宗发兵与北魏军队作战,大获战捷,凯旋而归。梁武帝特设盛宴祝贺,并命文武群臣赋诗对句助兴。先让沈约提出赋诗时所用的韵,赋诗的人必须按照自己的韵去作诗。曹景宗没有得到分给他的韵字,不能赋诗,心中很不高兴。于是,就请求武帝允许他赋诗。武帝见此情景,就劝他说:“爱卿武艺超人,人才英俊,何必为一首诗而计较呢?”这时候,曹景宗正在兴头上,饮酒已有醉意,连声请求武帝允许他赋诗。原先拟定的韵字,只剩竞、病二个字了。景宗听后,立即操笔疾书诗一首。诗中说:“去时儿女悲,归来笳鼓竞。借问行路人,何如霍去病?”武帝看后,惊叹不已,赞不绝口。沈约及参与赋诗的文武大臣亦为此赞叹一整天。
在我看来,沈庆之、曹景宗二人,未必真能作出这样令人叹服的好诗,疑为那些多事的人所杜撰。然而,这两首诗正好可以合成为这样一篇佳对:“辞荣圣世,何愧子房?借问路人,何如去病?”若全用后两句,亦非常恰当真切。
蓝尾酒
【原文】
白乐天元日对酒诗云:“三杯蓝尾酒,一碟胶牙饧。”又云:“老过占他蓝尾酒,病余收得到头身。”“岁盏后推蓝尾酒,春盘先劝胶牙饧。”《荆楚岁时记》云:“胶牙者,取其紧固如胶也。”而蓝尾之义,殊不可晓。《河东记》载申屠澄与路旁茅舍中老父、妪及处女①环火而坐,妪自外挈酒壶至曰:“以君冒寒,且进一杯。”澄因揖,逊②曰:“始自主人翁,即巡澄,当婪尾。”盖以蓝为婪,当婪尾者,谓在最后饮也。
叶少蕴③《石林燕语》云:“唐人言蓝尾多不同,蓝字多作啉,出于侯白《酒律》,谓酒巡匝,末坐者连饮三杯,为蓝尾,盖末坐远,酒行到常迟,故连饮以慰之,以啉为贪婪之意。或谓啉为燣,如铁入火,贵其出色,此尤无稽。则唐人自不能晓此义。”叶之说如此。
予谓不然,白公三杯之句,只为酒之巡数耳,安有连饮者哉?侯白滑稽之语,见于《启颜录》。《唐书·艺文志》,白有《启颜录》十卷、《杂语》五卷,不闻有《酒律》之书也。苏鹗《演义》亦引其说。
【注释】
①处女:少女,女孩子。
②逊:辞让。
③叶少蕴:即叶梦得,字少蕴,苏州吴县人。宋代著名词人,其词深厚清隽。
【译文】
唐朝白居易在正月初一元日对酒作诗说:“三杯蓝尾酒,一碟胶牙饧。”又说:“老过占他蓝尾酒,病余收得到头身。”“岁盏后推蓝尾酒,春盘先劝胶牙饧。”《荆楚岁时记》说:“胶牙,是取牢固如黏胶的意思。”至于蓝尾意思是什么,人们则不大明白。《河东记》载:申屠澄与住在路旁茅屋中的老头、老太婆及少女,围着火炉而坐。一个老太婆从外面提着一个酒壶进来,对申屠澄说道:“因为你冒着天寒而来,应当先喝一杯。”申屠澄急忙站起身来拱手施礼,辞让说:“礼当先让主人喝上一杯,然后才能轮到我,当婪尾。”这里作婪尾,大概是因为把蓝字写成了婪字。当婪尾的意思,就是说在聚会饮酒时最后一个喝酒。
另外,叶梦得在他的《石林燕语》中述说:“唐朝的时候,人们所说蓝尾的意思,多有不同。蓝字大都写成啉,见于侯白所著《酒律》一书。在这里说聚会饮酒,轮流一圈,坐在末座即最后一个人要连喝三杯,称为蓝尾。这大概是因为坐在末座的人,最后才喝,轮到他时要经过一段时间,所以让他连喝三杯,以表示敬意。有人认为啉是贪婪的意思,还有人说啉即燷,就像把一块铁放进火中,认为它能出色,这纯是无稽之谈。由此可见,唐朝人自己也不大明白蓝尾的真正意思。”叶梦得的看法,即是如此。
在我看来,上述说法,未必就是这样。侯白在《酒律》中关于连喝三杯的记载,只是喝酒时的巡数,这里哪有连饮的意思呢?侯白这些滑稽有趣的话,见于《启颜录》一书。《唐书·艺文志》著录侯白著《启颜录》十卷,《杂语》五卷,并没有著录他著有《酒律》一书。苏鹗的《演义》里亦引用了叶梦得的说法。
欧阳公辞官
【原文】
欧阳公自亳州除兵部尚书知青州,辞免至四①,云:“恩典超优,迁转颇数②。臣近自去春由吏部侍郎转左丞,未逾两月,又超转三资,除刑部尚书。今才逾岁,又超转两资。尚书六曹,一岁之间,超转其五。”累降诏不从其请③。此是熙宁元年未改官制时,今人多不能晓。盖昔者左右丞在尚书下,所谓左丞超三次除刑书者,谓历工、礼乃至刑也。下云又超两次者,谓历户部乃至兵也。其上唯有吏部。故言尚书六曹,超转其五云。
【注释】
①辞免至四:多次连续奏请辞官。
②迁转颇数:升迁许多次。
③累降诏不从其请:朝廷连次下诏不准许他辞官。
【译文】
欧阳修自从在亳州(今安徽亳县)除授兵部尚书知青州(今山东潍坊)以来,连续奏请辞官。他在上书中说:“承蒙皇上特恩眷念,使臣得以多次晋升。臣自去年春天,由吏部侍郎转为左丞,不到两个月,又越次转资三等,升为刑部尚书。任刑部尚书到现在刚过一年的时间,又越次转资二等。尚书省下属有六曹,官员的晋升,是严格按照工、礼、刑、户、兵、吏的资序进行的。而臣在一年之内,连续越次转资五等。”欧阳修辞官的上书,接连进呈了四次。朝廷看到之后,就连次下诏不准许他辞官。这是神宗熙宁元年没有进行官制改革以前的事,现在有很多人都不知道这个情况。因为宋代官制旧制规定左丞、右丞位在尚书之下。所谓左丞越次转资三等为刑部尚书,是说没有经过工部、礼部直接转为刑部尚书。另外,下面所说越次转资两等,是说没有经过户部直接转为兵部。在兵部的上面只有吏部。所以欧阳修在上疏中说,自己是在尚书六曹中,连续越次转资有五。
猜您喜欢更多》
与“容斋四笔 卷九”相关课外文言文阅读
- 王孙满对楚子原文及
- 庄子与惠子游于濠梁
- 陈情表原文及翻译一
- 2021年最新与朱元思
- 得过且过文言文翻译
- 口技文言文翻译及原
- 马说
- 狼子野心文言文翻译
- 诫兄子严敦书原文及
- 二犬情深文言文原文
- 游褒禅山记文言文翻
- 湖心亭看雪文言文知
- 北山移文原文及翻译
- 爱莲说翻译劝解及写
- 桃花源记翻译及译文
- 扁鹊见蔡桓公文言文
- 孟母三迁的故事 孟
- 朱子家训的解释和意
- 介之推不言禄主要内
- 扁鹊见蔡桓公的寓意
- 六一居士传原文及翻
- 方山子传的主旨是什
- 《明史·杨继盛传》
- 项羽之死知识点归纳
- 送东阳马生序原文翻
- 战国策文言文翻译及
- 《卫灵公天寒凿池》
- 大道之行文言文阅读
- 《大道之行》文言文
- 苏轼作品大勇文言文
精品推荐
- 第五单元 民族艺术的瑰宝_16. 形形色色的民族乐器_第一课时(岭南版六年级上册)_T3751175
- 冀教版小学数学二年级下册第二单元《租船问题》
- 沪教版八年级下册数学练习册21.4(1)无理方程P18
- 【部编】人教版语文七年级下册《老山界》优质课教学视频+PPT课件+教案,安徽省
- 8.对剪花样_第一课时(二等奖)(冀美版二年级上册)_T515402
- 化学九年级下册全册同步 人教版 第22集 酸和碱的中和反应(一)
- 第4章 幂函数、指数函数和对数函数(下)_六 指数方程和对数方程_4.7 简单的指数方程_第一课时(沪教版高一下册)_T1566237
- 二年级下册数学第二课
- 沪教版牛津小学英语(深圳用) 四年级下册 Unit 4
- 第五单元 民族艺术的瑰宝_16. 形形色色的民族乐器_第一课时(岭南版六年级上册)_T1406126
分类导航
- 唐诗三百首
- 古诗三百首
- 宋词精选
- 元曲精选
- 古诗十九首
- 小学古诗
- 小学生必背古诗80首
- 小学生必背古诗70首
- 写景的古诗
- 咏物诗
- 描写春天的古诗
- 描写夏天的古诗
- 描写秋天的古诗
- 描写冬天的古诗
- 描写雨的古诗
- 描写雪的古诗
- 描写风的古诗
- 描写花的古诗
- 描写梅花的古诗
- 描写荷花的古诗
- 描写柳树的古诗
- 描写月亮的古诗
- 描写山的古诗
- 描写水的古诗
- 描写长江的古诗
- 描写黄河的古诗
- 描写儿童的古诗
- 山水诗
- 田园诗
- 边塞诗
- 含有地名的古诗
- 节日古诗
- 春节古诗
- 元宵节古诗
- 清明节古诗
- 端午节古诗
- 七夕古诗
- 中秋节古诗
- 重阳节古诗
- 古代抒情诗
- 伤怀的古诗
- 咏史怀古诗
- 爱国古诗
- 送别诗
- 离别诗
- 思乡诗
- 思念的诗
- 爱情古诗
- 励志古诗
- 哲理诗
- 闺怨诗
- 赞美老师的古诗
- 赞美母亲的古诗
- 关于友情的古诗
- 关于战争的古诗
- 忧国忧民的古诗
- 婉约诗词
- 豪放诗词
- 人生必背古诗
- 论语
- 诗经
- 孙子兵法
- 三十六计
- 史记
- 周易
- 山海经
- 资治通鉴
- 黄帝内经
- 了凡四训
- 梦溪笔谈
- 千字文
- 世说新语
- 左传
- 大学
- 中庸
- 尚书
- 礼记
- 周礼
- 仪礼
- 庄子
- 鬼谷子
- 老子
- 孟子
- 墨子
- 荀子
- 韩非子
- 列子
- 淮南子
- 管子
- 尉缭子
- 吴子
- 伤寒论
- 天工开物
- 素书
- 汉书
- 文心雕龙
- 吕氏春秋
- 孝经
- 孔子家语
- 颜氏家训
- 孙膑兵法
- 搜神记
- 笑林广记
- 楚辞
- 乐府诗集
- 论衡
- 百战奇略
- 战国策
- 三国志注
- 将苑
- 六韬三略
- 反经
- 公孙龙子
- 司马法
- 逸周书
- 黄帝四经
- 清官贪官传
- 睡虎地秦墓竹简
- 贞观政要
- 金刚经
- 佛说四十二章经
- 水经注
- 农桑辑要
- 文昌孝经
- 六祖坛经
- 地藏经
- 徐霞客游记
- 弟子规
- 增广贤文
- 幼学琼林
- 冰鉴
- 容斋随笔
- 智囊
- 围炉夜话
- 商君书
- 魏书
- 周书
- 三字经
- 子夏易传
- 笠翁对韵
- 公羊传
- 尔雅
- 三国志
- 后汉书
- 明史
- 晋书
- 宋史
- 新唐书
- 旧唐书
- 隋书
- 元史
- 宋书
- 北齐书
- 新五代史
- 陈书
- 金史
- 南齐书
- 梁书
- 旧五代史
- 辽史
- 北史
- 南史
- 续资治通鉴
- 明季北略
- 浮生六记
- 高士传
- 大唐西域记
- 传习录
- 小窗幽记
- 国语
- 说苑
- 本草纲目
- 神农本草经
- 难经
- 千金方
- 奇经八脉考
- 濒湖脉学
- 棋经十三篇
- 古画品录
- 茶经
- 百家姓
- 智囊(选录)
- 罗织经
- 朱子家训
- 陶庵梦忆
- 红楼梦
- 三国演义
- 聊斋志异
- 西游记
- 水浒传
- 儒林外史
- 封神演义
- 太平广记
- 警世通言
- 镜花缘
- 醒世恒言
- 剪灯新话
- 隋唐演义
- 初刻拍案惊奇
- 老残游记
- 博物志
- 孽海花
- 三侠五义
- 穆天子传
- 二刻拍案惊奇
- 喻世明言
- 说唐全传
- 老残游记续集
- 三刻拍案惊奇
- 四十二章经
- 心经
- 法华经
- 华严经
- 楞伽经
- 无量寿经
- 圆觉经
- 易传
- 抱朴子
- 阴符经
- 黄庭经
- 文子
- 太玄经
- 悟真篇
- 声律启蒙
- 随园诗话