倒悬瑶池影,屈注苍江流。
出自唐诗人杜甫的《奉同郭给事汤东灵湫作(骊山温汤之东有龙湫》
东山气鸿濛,宫殿居上头。
君来必十月,树羽临九州。
阴火煮玉泉,喷薄涨岩幽。
有时浴赤日,光抱空中楼。
阆风入辙迹,旷原延冥搜。
沸天万乘动,观水百丈湫。
幽灵斯可佳,王命官属休。
初闻龙用壮,擘石摧林丘。
中夜窟宅改,移因风雨秋。
倒悬瑶池影,屈注苍江流。
味如甘露浆,挥弄滑且柔。
翠旗澹偃蹇,云车纷少留。
箫鼓荡四溟,异香泱漭浮。
鲛人献微绡,曾祝沈豪牛。
百祥奔盛明,古先莫能俦。
坡陀金虾蟆,出见盖有由。
至尊顾之笑,王母不肯收。
复归虚无底,化作长黄虬。
飘飘青琐郎,文彩珊瑚钩。
浩歌渌水曲,清绝听者愁。
安禄山反,在天宝十四载十一月,此诗当是其年十月作。此时反信未至,而逆迹已萌,观篇中虾蟆长虬可见,依梁编为是。同,和也。灵湫,水池名。《杜臆》:题主汤东之灵湫,非咏汤泉也。故篇中详叙湫之改移,与龙之灵怪,而汤泉只阴火数语,以引起灵湫。
东山气濛鸿①,宫殿居上头②。君来必十月③,树羽临九州④,阴火煮玉泉⑤,喷薄涨岩幽⑥。有时浴赤日⑦,光抱空中楼⑧。
(首叙驾幸骊山。阴火以下,志汤泉胜景。祭龙有期,故来必十月。山势最高,故下临九州。阴火,言泉之温。喷薄,言泉之涌。天子所浴,故比之赤日也。)
①东山即骊山。《述征记》:长安东则骊山,西则白虎源。《淮南子》:未有天地之时,濛鸿澒洞,莫知其门,【赵注】气濛鸿,山形如蒙云雾也。②《唐书》:骊山宫,贞观十八年置,咸亨二年始名温泉宫,天宝十载改曰华清宫。治汤井为池,环山列宫室。《后汉·顺帝纪》:修饰宫殿。古乐府:“夫婿居上头。”③《长安志》:开元后,帝每岁十月幸温汤,岁尽而归。④《诗》“设业设虡,崇牙树羽。”树羽,立羽藻盖也。《禹贡》:“九州攸同。”⑤《海赋》:“阳冰不治,阴火潜然。”《博物志》:凡水源有硫黄,其泉则温,故云:阴火若煮。杨慎曰:《易》:“泽中有火。”《素问》:“泽有阳焰。”注:“阳焰,如火烟腾腾而起于水面者是也。”盖泽有阳焰,乃山气通泽,山有阴霭,乃泽气通山。唐顾况《使新罗》诗“阴火螟潜浇”是也。陆机诗:“玉泉涌微澜。”⑥《吴都赋》:“喷薄沸腾。”⑦《山海经》:“出于旸谷,浴于咸池。”黄希曰:开元十四年十二月乙巳,日色赤如赭。何逊诗:“赤日下城闉。”⑧陶潜诗:“荡荡空中景。”《长安志》:骊山有观风楼、羯鼓楼。
阆风入辙迹①,旷原延冥搜②。沸天万乘动③,观水百丈湫④。幽灵斯可怪,王命官属休⑤。初闻龙用壮⑥,擘石摧林丘⑦。中夜窟宅改⑧,移因风雨秋⑨。倒悬瑶池影⑩,屈注沧江流(11)。味如甘露浆(12),挥弄滑且柔(13)。
(此记驻跸灵湫。初闻以下,志湫龙神异,及湫水之洁清。阆风旷原,借讽荒游。屈万乘之尊,而往祀灵湫,事近矫诬,故曰可怪。倒影,谓宫殿下映。屈注,谓众水奔赴。)
①《大人赋》:“登阆风而遥集。”《十洲记》:昆仑三角,其一角正北曰阆风巅,其一角正西名曰玄武堂,其一角正东名曰昆仑宫。颜延之诗:周御穷辙迹。”赵曰:周穆王欲车辙马迹遍天下。②《穆天子传》:自群玉之山以西,至于西王母之邦,三千里。自西王母之邦,北至于旷原之野,飞鸟之所解羽,千有九百里。宗周至于大旷原,万四千里。冥搜,见慈恩寺诗。③《东征赋》:“旌旗拂天。”《芜城赋》:“歌吹沸天。”万乘动则轰然有声,当作沸天。赵岐《孟子注》:兵车万乘,谓天子也。④《孟子》:“观水有术。”《长安志》:泠水,一曰零水,在临潼县东三十五里,亦曰百丈水。赵曰:《水经注》:泠水南出浮胏山,浮胏山,乃骊山之麓也。沈约诗:“百丈注悬淙。”扬雄《蜀都赋》:“火井龙湫。”⑤《杜臆》:官属休,谓休沐以致祭。《汉书·郑当时传》:其推毂士乃官属丞吏。《穆天子传》:天子以寒之故,命王属休。⑥初闻,追叙昔闻也。《易·大壮》:“小人用壮。”⑦谢惠连诗:“落雪洒林丘。”⑧曹植诗:“中夜指星辰。”《江赋》:“瑰奇之所窟宅。”⑨【钱笺】《长安志》:汤泉水,在汉阴盘故城东门外,去昭应十五里。贞观中,乘舆将自东门入,时水暴涨平岸,见物状如豬,当土门卧,命有司致祭,其物起向北,因失所在。开元八年冬,乘舆自南入,至半城,黑风从东北角起,倏忽满城,从官相失。上策马逾城,下至渭川,去气稍解,怅然还宫。时翰林学士王翰作《答客问》上之。词曰:“龙跃汤泉云渐回,龙飞香殿气还来。龙潜龙见云皆应,天道常然何问哉。”《剧谈录》:咸通九年春,华阴县南十余里,一夕风雨暴作,有龙移湫,自远而至。先是厓垅高来,无贮水之所。此夕迥从数丈小山,自东西直亘南北。峰峦草树,一无所伤,碧波回塘,湛若疏凿。⑩《天台赋》:“或倒影于重溟。”庐山道人《游石门诗序》:“流光回照,则众山倒影。”瑶池,见慈恩寺诗。(11)《水经注》:屈而北注。谢朓诗:“回瞰沧江流。”(12)《晋·五行志》:《御路杨歌》:“汝非皇太子,那得甘露浆。”(13)《江赋》:“挥弄洒珠。”《内则》:“甘旨柔滑。”
翠旗澹偃蹇①,云车纷少留②。箫鼓荡四溟③,异香泱漭浮④。鲛人献微绡⑤,曾祝沉豪牛⑥。百祥奔盛明⑦,古先莫能俦⑧。坡陀金虾蟆,出见盖有由⑨。至尊顾之笑⑩,王母不遣收(11)。复归虚无底,化作长黄虬(12)。
(此记亲祀灵湫。百祥以下,借虾蟆咎征,而患长虬之不测。吴论:翠旗云车,羽卫迟留也。箫鼓异香,贡绡深牛,祀典丰洁也。梦弼曰:杨国忠言禄山必反,曰:“陛下试召之,必不来。”禄山闻命即至,见上于华清宫。此禄山谒见之由,故曰:“坡陀金虾蟆,出见盖有由。”上由是益亲信禄山,国忠之言不能入。太子亦知禄山必反,言之不听。虽国忠欲收禄山,贵妃必不肯,故曰:“至尊顾之笑,王母不肯收。”续遣归范阳,禄山遂反。岂非“复归虚无底,化作长黄虬”乎?【朱注】虚无底,即湫水也。归虚无而化黄虬,言禄山之势已成,犹豬龙而僣拟真龙也。其忧乱之意,情见乎词矣。)
①《上林赋》:“建翠华之旗。”注:“翠羽为旗上藻也。”《长门赋》:“澹偃蹇而待曙兮。”李奇注:“澹,犹动也。”又《七发》:“旌旗偃蹇。”《广雅》:“偃蹇,夭矫也。”②《楚辞》:“乘回风兮载云车。”《北征赋》:“曾不得乎少留。”③颜延之诗:“笳鼓震溟州。”张协诗:“雨足洒四溟。”④梁武帝《忏序》:“宫内闻异香馥郁。”《上林赋》:“过乎泱漭之野。”⑤任昉《述异记》:鲛人,即泉先也,又名泉客。南海出鲛绡纱,泉先潜织,一名龙纱,其价百余金,以为服,入水不濡。《吴都赋》:“泉室潜织而卷绡。”注云:“鲛人织轻绡于泉室以卖之。”梦弼曰:献绡以为币,沉牛以为牲也。⑥《穆天子传》:天子大朝于燕然之山,奉壁南面,曾祝佐之,祝沉牛马豕羊。注:“曾,犹重也。祝,谓祝史。”《汉书·郊祀志》:祝谓言祭祝之赞词者。《穆天子传》:文山之人归遗,乃献良马十四驷,天子与之豪马、豪牛、厖狗、豪羊,以三十祭文山。注:“豪,犹髭也。”⑦《书》:“作善降之百祥。”扬雄《解嘲》:“遭盛明之世。”⑧《吴都赋》:“古先帝代。”⑨坡陀,注见三卷。《埤雅》:“虾蟆一名蟾蜍,或作詹诸。”张衡《灵宪》:“羿请不死之药于西王母,嫦娥窃之奔月,是为蟾蜍。”陆倕《漏刻铭》:“灵虬承注,阴虫吐噏。”李翰曰:“阴虫,虾蟆也。”潘鸿曰:按《五行志》:神龙中,渭水有虾蟆,大如鼎,里人聚观,数日而失。此韦后时事。“坡陀金虾蟆”,盖其类也。禄山浊乱宫闱,故有此应,可与翟泉鹅出,同类并观,故曰:“出见盖有由。”又载虾蟆色如金,或云:骊山上有古碑载之。蔡曰:《西阳杂俎》:长庆中,有人见月光属于林中,如疋布,寻视之,见一金背虾蟆,疑自月中者。《北史·源师传》:真龙出见。陆机诗:“于今知有由。”⑩《过秦论》:“履至尊而制六合。”《诗》:“顾我则笑。”(11)【钱笺】唐人多以王母比贵妃。刘禹锡诗:“仙心从此在瑶池,三清八景相追随。”王建诗:“武皇自送西王母,新换霓裳月色裾。”公诗亦云:“惜哉瑶池饮。”又曰:“落日留王母。”《诗》:“此宜无罪,汝反收之。”注:“收,拘也。”此诗收字所本。(12)《玉篇》:“蚪,无角龙,俗作虬。”《禄山事迹》:帝尝夜宴禄山,禄山醉卧,化作一猪而龙头,左右遽言之。帝曰:“渠猪龙耳,无能为也。”天宝十四载,玄宗遣中使赍玺书召禄山曰:“与卿修得一汤沐,故令召卿,至十月朕于华清宫待卿。”十一月,禄山起兵反。
飘飘青琐郎①,文采珊瑚钩②。浩歌《渌水》曲③,清绝听者愁④。
(末赞郭诗,结出相和之意。听歌生愁,有感时事也。此章八句起,四句收,中二段各十四句。)
①【邵注】飘飘,俊逸貌。崔駰诗:“飘飘神举逞所欲。”《宫阙簿》:“青琐门在南宫。”《汉旧仪》:给事黄门侍郎,每日暮,向青琐门拜,谓之夕郎。②曹植《与吴质书》:“得所来讯,文彩委曲。”【赵注】珊瑚钩,出《纂异记》载嵩岳嫁女事云:周穆王把酒请王母歌,以珊瑚钩击杯而歌。师氏曰:珊瑚钩,言文章之可贵。【吴注】旧引萧诠诗“珠簾半上珊瑚钩”,与文彩二字不贯。《纂典》记相如见枚叔文,称曰:“如珊瑚之钩,璠玙之器,非世间寻常可见。”若公《八哀》诗《赠秘书监李公邕》“丰屋珊瑚钩”,则可引萧诠诗句矣。③《楚辞》:“临风恍兮浩歌。”《淮南子》:“手会《渌水》之趋。”马融《长笛赋》:“取度于《白雪》、《渌水》。”注云:“二曲名。”嵇康《琴赋》:“初涉《渌水》,中奏清徵。”《洛阳伽蓝记》:魏高阳王雍,有姬修容,能为《渌水歌》。【远注】“此用《渌水》,亦暗贴灵湫,如岑参《和雪后早朝》诗,用“仙郎歌白雪’,亦然。”④陆云《与兄书》:“昔日读《楚辞》,意大不爱,顷日视之,实自清绝。”卢元昌曰:十月,讥非时。浴日,讽亵尊。阆风广漠,刺荒游。改移窟宅,志变异。献币沉牛,明矫诬。虾蟆出,指禄山也。至尊笑,宠虾蟆也。王母不收,纵虾蟆也。考月中有金虾蟆,乃蚀月者。月为阴精,贵妃似之。禄山通宵禁中,是为虾蟆蚀月。玄宗以虾蟆忽之,竟为长虬难制。灵湫一篇,其曲突之讽欤。
王嗣奭曰:禄山当如阴虫伏处,今一旦凭藉宠灵,窥窃神器,妄自意为天矫飞天之物,岂非虾蟆而黄虬,上下失位者乎?盖始终以虾蟆事为比也。
-----------仇兆鳌 《杜诗详注》-----------
- 上一篇:中夜窟宅改,移因风雨秋。
- 下一篇:味如甘露浆,挥弄滑且柔。
猜您喜欢更多》
与“倒悬瑶池影,屈注苍江流。”相关诗句阅读
- 春日游,杏花吹满头。
- 春风又绿江南岸,明月何时
- 沾衣欲湿杏花雨,吹面不寒
- 春色恼人眠不得,月移花影
- 春色满园关不住,一枝红杏
- 人闲桂花落,夜静春山空
- 留连戏蝶时时舞,自在娇莺
- 几处早莺争暖树,谁家新燕
- 两个黄鹂鸣翠柳,一行白鹭
- 芳树无人花自落,春山一路
- 千里莺啼绿映红,水村山郭
- 竹外桃花三两枝,春江水暖
- 忽如一夜春风来,千树万树
- 渭城朝雨浥轻尘,客舍青青
- 胜日寻芳泗水滨,无边光景
- 碧玉妆成一树高,万条垂下
- 迟日江山丽,春风花草香
- 春日迟迟,卉木萋萋
- 春晚绿野秀,岩高白云屯
- 喧鸟覆春洲,杂英满芳甸
- 池塘生春草,园柳变鸣禽
- 寄语洛城风日道,明年春色
- 不知细对谁裁出,二月春风
- 林花扫更落,径草踏还生
- 闻道春还未相识,走傍寒梅
- 寒雪梅中尽,春风柳上归
- 东风随春归,发我枝上花
- 春草如有情,山中尚含绿
- 云霞出海曙,梅柳渡江春
- 肃肃花絮晚,菲菲红素轻
精品推荐
分类导航
- 唐诗三百首
- 古诗三百首
- 宋词精选
- 元曲精选
- 古诗十九首
- 小学古诗
- 小学生必背古诗80首
- 小学生必背古诗70首
- 写景的古诗
- 咏物诗
- 描写春天的古诗
- 描写夏天的古诗
- 描写秋天的古诗
- 描写冬天的古诗
- 描写雨的古诗
- 描写雪的古诗
- 描写风的古诗
- 描写花的古诗
- 描写梅花的古诗
- 描写荷花的古诗
- 描写柳树的古诗
- 描写月亮的古诗
- 描写山的古诗
- 描写水的古诗
- 描写长江的古诗
- 描写黄河的古诗
- 描写儿童的古诗
- 山水诗
- 田园诗
- 边塞诗
- 含有地名的古诗
- 节日古诗
- 春节古诗
- 元宵节古诗
- 清明节古诗
- 端午节古诗
- 七夕古诗
- 中秋节古诗
- 重阳节古诗
- 古代抒情诗
- 伤怀的古诗
- 咏史怀古诗
- 爱国古诗
- 送别诗
- 离别诗
- 思乡诗
- 思念的诗
- 爱情古诗
- 励志古诗
- 哲理诗
- 闺怨诗
- 赞美老师的古诗
- 赞美母亲的古诗
- 关于友情的古诗
- 关于战争的古诗
- 忧国忧民的古诗
- 婉约诗词
- 豪放诗词
- 人生必背古诗
- 论语
- 诗经
- 孙子兵法
- 三十六计
- 史记
- 周易
- 山海经
- 资治通鉴
- 黄帝内经
- 了凡四训
- 梦溪笔谈
- 千字文
- 世说新语
- 左传
- 大学
- 中庸
- 尚书
- 礼记
- 周礼
- 仪礼
- 庄子
- 鬼谷子
- 老子
- 孟子
- 墨子
- 荀子
- 韩非子
- 列子
- 淮南子
- 管子
- 尉缭子
- 吴子
- 伤寒论
- 天工开物
- 素书
- 汉书
- 文心雕龙
- 吕氏春秋
- 孝经
- 孔子家语
- 颜氏家训
- 孙膑兵法
- 搜神记
- 笑林广记
- 楚辞
- 乐府诗集
- 论衡
- 百战奇略
- 战国策
- 三国志注
- 将苑
- 六韬三略
- 反经
- 公孙龙子
- 司马法
- 逸周书
- 黄帝四经
- 清官贪官传
- 睡虎地秦墓竹简
- 贞观政要
- 金刚经
- 佛说四十二章经
- 水经注
- 农桑辑要
- 文昌孝经
- 六祖坛经
- 地藏经
- 徐霞客游记
- 弟子规
- 增广贤文
- 幼学琼林
- 冰鉴
- 容斋随笔
- 智囊
- 围炉夜话
- 商君书
- 魏书
- 周书
- 三字经
- 子夏易传
- 笠翁对韵
- 公羊传
- 尔雅
- 三国志
- 后汉书
- 明史
- 晋书
- 宋史
- 新唐书
- 旧唐书
- 隋书
- 元史
- 宋书
- 北齐书
- 新五代史
- 陈书
- 金史
- 南齐书
- 梁书
- 旧五代史
- 辽史
- 北史
- 南史
- 续资治通鉴
- 明季北略
- 浮生六记
- 高士传
- 大唐西域记
- 传习录
- 小窗幽记
- 国语
- 说苑
- 本草纲目
- 神农本草经
- 难经
- 千金方
- 奇经八脉考
- 濒湖脉学
- 棋经十三篇
- 古画品录
- 茶经
- 百家姓
- 智囊(选录)
- 罗织经
- 朱子家训
- 陶庵梦忆
- 红楼梦
- 三国演义
- 聊斋志异
- 西游记
- 水浒传
- 儒林外史
- 封神演义
- 太平广记
- 警世通言
- 镜花缘
- 醒世恒言
- 剪灯新话
- 隋唐演义
- 初刻拍案惊奇
- 老残游记
- 博物志
- 孽海花
- 三侠五义
- 穆天子传
- 二刻拍案惊奇
- 喻世明言
- 说唐全传
- 老残游记续集
- 三刻拍案惊奇
- 四十二章经
- 心经
- 法华经
- 华严经
- 楞伽经
- 无量寿经
- 圆觉经
- 易传
- 抱朴子
- 阴符经
- 黄庭经
- 文子
- 太玄经
- 悟真篇
- 声律启蒙
- 随园诗话