飘零迷哭处,天地日榛芜。
出自唐诗人杜甫的《哭台州郑司户苏少监》
故旧谁怜我,平生郑与苏。
存亡不重见,丧乱独前途。
豪俊何人在,文章扫地无。
羁游万里阔,凶问一年俱。
白首中原上,清秋大海隅。
夜台当北斗,泉路著东吴。
得罪台州去,时危弃硕儒。
移官蓬阁后,谷贵没潜夫。
流恸嗟何及,衔冤有是夫。
道消诗兴废,心息酒为徒。
许与才虽薄,追随迹未拘。
班扬名甚盛,嵇阮逸相须。
会取君臣合,宁铨品命殊。
贤良不必展,廊庙偶然趋。
胜决风尘际,功安造化炉。
从容拘旧学,惨澹阴符。
摆落嫌疑久,哀伤志力输。
俗依绵谷异,客对雪山孤。
童稚思诸子,交朋列友于。
情乖清酒送,望绝抚坟呼。
疟病餐巴水,疮痍老蜀都。
飘零迷哭处,天地日榛芜。
【鹤注】苏郑同是广德二年卒,详见《八哀诗》注。
故旧谁怜我,平生郑与苏。存亡不重见,丧乱独前途。
(总叙生死交情。次句点郑苏,语似稍率。故人不复见者,因遭乱而分离也。)
豪俊何人在,文章扫地无①。羁游万里阔,凶问一年俱②。白首中原上,清秋大海隅。夜台当北斗③,泉路窅东吴④。得罪台州去,时危弃硕儒⑤。移官蓬阁后,谷贵殁潜夫⑥。流恸嗟何及⑦,衔冤有是夫⑧。
(此伤其死后,承“存亡不重见”一句。“凶问一年俱”,谓郑苏先后继亡。远注:北斗、蓬阁,承中原,指苏。东吴、台州,承海隅,指郑。胡夏客曰:此云“移官蓬阁后,谷贵殁潜夫”,《八哀诗》咏苏源明云“长安米万钱,调丧尽余喘”,则苏死果以饥欤?)
①任昉策文:“衣冠礼乐,扫地无余。”②《魏志》:蜀黄权军败降魏,蜀先主凶问至,群臣咸贺,唯权独否。《陆云传》:“凶问卒至,痛心摧剥。”③阮瑀诗:“冥冥九泉室,漫漫长夜台。”④释智恺诗:“泉路方幽噎,寒陇向凄清。”左思诗:“志若无东吴。”⑤《抱朴子》:“洽闻之硕儒。”⑥鹤注:广德二年,斗米千钱。故云谷贵。王符著《潜夫论》。⑦《伤心赋》:“对玄经而流恸。”《诗》:“何嗟及矣。”⑧唐韦嗣立论刑法:“四海衔冤。”“有是夫”,用经语作对。
道消诗发兴①,心息酒为徒②。许与才虽薄,追随迹未拘。班扬名甚盛,嵇阮逸相须③会取君臣合,宁诠品命殊。贤良不必展,廊庙偶然趋④。胜决风尘际⑤,功安造化炉⑥。从容询旧学⑦,惨澹閟《阴符》。
(此忆其生前,承“故旧谁怜我”二句。许与承诗,追随承酒,二句自谓。班扬承诗,嵇阮承酒,二句郑苏。会取四句,言天宝之际,郑苏俱仕而未久,胜决四句,言肃宗复国,苏为少监,郑遭贬斥也。诠,论也。品命殊,位卑也。询旧学,苏昔为太子谕德,后又除秘书少监也。閟《阴符》,郑常著《天宝军防录》,坐私撰国史谪官。其谈兵之书,秘不能出也,《杜臆》:公前诗云:“痛饮聊自遣,放歌破愁绝。”此云:“道消诗发兴,心起酒为徒。”皆道本色,高人所益于诗酒如此。)
①《易》言君子道忧。《刘向传》言君子道消。②《郦食其传》:“吾高阳酒徒也。”③班固、扬雄作赋擅名,嵇康、阮籍嗜酒弹琴。④潘岳诗:“器非廊庙姿。”⑤《汉书》:“决胜千里之外。”⑥《庄子》:“以天地为大炉,造化为大冶。”⑦《说命》:“台小子,旧学于甘盘。”⑧《战国策》:苏秦游说六国,不遇而返,乃夜发书得《太公阴符》之谋而颂之。《唐书》兵书类有《周书阴符》九卷。
摆落嫌疑久①,哀伤志力输②。俗依绵谷异,客对雪山孤。童稚思诸子,交朋列友于。情乖清酒送③,望绝抚坟呼④。疟病餐巴水,疮痍老蜀都。飘零迷哭处,天地日榛芜⑤。
(此身经丧乱,而遥哭郑苏也。上四,谓弃官以来,漂流异地。中四,叹知交别久,殁失哀奠。下四,见身衰友故,人世荒凉也。摆落、哀伤,旧注仍指郑苏。按:此皆自述之词。公向遭贬斥,本涉嫌疑,今则摆落己久,特志力日亏,为可伤耳。昔在童稚时,便思诸子才名,郑苏年盖少长也。列友于,即异姓笃天伦意。绵雪巴蜀,遍历东西二川。哭处榛芜,仍应存亡丧乱。此章四句起,中二段各十四句,末段十二句收。)
①陶潜诗:“摆落悠悠谈。”《记》:“礼所以决嫌疑、定犹豫。”②阮籍诗:“挥涕怀哀伤。”③清酒送,谓生前阙于饯送。清酒二字,见《毛诗》。迩可欲改作渍酒,但平仄未谐。张注引《徐稚传》:人家有丧,以绵絮渍酒暴干,以裹炙鸡,用水渍绵使有酒气,白茅为藉,以鸡置前,酹酒毕而去。④谢灵运诗:“抚坟徒自伤。”⑤榛芜,言道路梗塞。卢世曰:此诗泣下最多,缘两公与子美莫逆故也。“豪俊人谁在,文章扫地无。羁游万里阔,凶问一年俱。”二十字,抵一篇大祭文。结云:“飘零迷哭处,天地日榛芜。”苍苍茫茫,有何地置老夫之意。想诗成时,热泪一涌而出,不复论行点矣,是以谓之哭也。
《苕溪渔隐丛话》:律诗有扇对格,第一与第三句对,第二与第四句对。此诗“得罪台州去”四句是也。东坡《和郁孤台》诗“邂逅陪车马,寻芳谢脁洲。凄凉望乡国,得句仲宣楼”,亦用此格。
-----------仇兆鳌 《杜诗详注》-----------
- 上一篇:疟病餐巴水,疮痍老蜀都。
- 下一篇:东川诗友合,此赠怯轻为。
猜您喜欢更多》
与“飘零迷哭处,天地日榛芜。”相关诗句阅读
- 接天莲叶无穷碧,映日荷花
- 小荷才露尖尖角,早有蜻蜓
- 夜来南风起,小麦覆陇黄
- 深居俯夹城,春去夏犹清
- 首夏犹清和,芳草亦未歇
- 连雨不知春去,一晴方觉夏
- 清江一曲抱村流,长夏江村
- 芳菲歇去何须恨,夏木阳阴
- 黄梅时节家家雨,青草池塘
- 绿遍山原白满川,子规声里
- 稻花香里说丰年,听取蛙声
- 水晶帘动微风起,满架蔷薇
- 绿树村边合,青山郭外斜
- 糁径杨花铺白毡,点溪荷叶
- 松下茅亭五月凉,汀沙云树
- 自去自来梁上燕,相亲相近
- 卷地风来忽吹散,望湖楼下
- 日长睡起无情思, 闲看儿
- 竹摇清影罩幽窗,两两时禽
- 纷纷红紫已成尘,布谷声中
- 晴日暖风生麦气,绿阴幽草
- 欲把西湖比西子,淡妆浓抹
- 绿荫不减来时路,添得黄鹂
- 南州溽暑醉如酒,隐几熟眠
- 更无柳絮因风起,惟有葵花
- 一夜雨声凉到梦,万荷叶上
- 微风忽起吹莲叶,青玉盘中
- 昆仑之高有积雪,蓬莱之远
- 月明船笛参差起,风定池莲
- 竹深树密虫鸣处,时有微凉
精品推荐
分类导航
- 唐诗三百首
- 古诗三百首
- 宋词精选
- 元曲精选
- 古诗十九首
- 小学古诗
- 小学生必背古诗80首
- 小学生必背古诗70首
- 写景的古诗
- 咏物诗
- 描写春天的古诗
- 描写夏天的古诗
- 描写秋天的古诗
- 描写冬天的古诗
- 描写雨的古诗
- 描写雪的古诗
- 描写风的古诗
- 描写花的古诗
- 描写梅花的古诗
- 描写荷花的古诗
- 描写柳树的古诗
- 描写月亮的古诗
- 描写山的古诗
- 描写水的古诗
- 描写长江的古诗
- 描写黄河的古诗
- 描写儿童的古诗
- 山水诗
- 田园诗
- 边塞诗
- 含有地名的古诗
- 节日古诗
- 春节古诗
- 元宵节古诗
- 清明节古诗
- 端午节古诗
- 七夕古诗
- 中秋节古诗
- 重阳节古诗
- 古代抒情诗
- 伤怀的古诗
- 咏史怀古诗
- 爱国古诗
- 送别诗
- 离别诗
- 思乡诗
- 思念的诗
- 爱情古诗
- 励志古诗
- 哲理诗
- 闺怨诗
- 赞美老师的古诗
- 赞美母亲的古诗
- 关于友情的古诗
- 关于战争的古诗
- 忧国忧民的古诗
- 婉约诗词
- 豪放诗词
- 人生必背古诗
- 论语
- 诗经
- 孙子兵法
- 三十六计
- 史记
- 周易
- 山海经
- 资治通鉴
- 黄帝内经
- 了凡四训
- 梦溪笔谈
- 千字文
- 世说新语
- 左传
- 大学
- 中庸
- 尚书
- 礼记
- 周礼
- 仪礼
- 庄子
- 鬼谷子
- 老子
- 孟子
- 墨子
- 荀子
- 韩非子
- 列子
- 淮南子
- 管子
- 尉缭子
- 吴子
- 伤寒论
- 天工开物
- 素书
- 汉书
- 文心雕龙
- 吕氏春秋
- 孝经
- 孔子家语
- 颜氏家训
- 孙膑兵法
- 搜神记
- 笑林广记
- 楚辞
- 乐府诗集
- 论衡
- 百战奇略
- 战国策
- 三国志注
- 将苑
- 六韬三略
- 反经
- 公孙龙子
- 司马法
- 逸周书
- 黄帝四经
- 清官贪官传
- 睡虎地秦墓竹简
- 贞观政要
- 金刚经
- 佛说四十二章经
- 水经注
- 农桑辑要
- 文昌孝经
- 六祖坛经
- 地藏经
- 徐霞客游记
- 弟子规
- 增广贤文
- 幼学琼林
- 冰鉴
- 容斋随笔
- 智囊
- 围炉夜话
- 商君书
- 魏书
- 周书
- 三字经
- 子夏易传
- 笠翁对韵
- 公羊传
- 尔雅
- 三国志
- 后汉书
- 明史
- 晋书
- 宋史
- 新唐书
- 旧唐书
- 隋书
- 元史
- 宋书
- 北齐书
- 新五代史
- 陈书
- 金史
- 南齐书
- 梁书
- 旧五代史
- 辽史
- 北史
- 南史
- 续资治通鉴
- 明季北略
- 浮生六记
- 高士传
- 大唐西域记
- 传习录
- 小窗幽记
- 国语
- 说苑
- 本草纲目
- 神农本草经
- 难经
- 千金方
- 奇经八脉考
- 濒湖脉学
- 棋经十三篇
- 古画品录
- 茶经
- 百家姓
- 智囊(选录)
- 罗织经
- 朱子家训
- 陶庵梦忆
- 红楼梦
- 三国演义
- 聊斋志异
- 西游记
- 水浒传
- 儒林外史
- 封神演义
- 太平广记
- 警世通言
- 镜花缘
- 醒世恒言
- 剪灯新话
- 隋唐演义
- 初刻拍案惊奇
- 老残游记
- 博物志
- 孽海花
- 三侠五义
- 穆天子传
- 二刻拍案惊奇
- 喻世明言
- 说唐全传
- 老残游记续集
- 三刻拍案惊奇
- 四十二章经
- 心经
- 法华经
- 华严经
- 楞伽经
- 无量寿经
- 圆觉经
- 易传
- 抱朴子
- 阴符经
- 黄庭经
- 文子
- 太玄经
- 悟真篇
- 声律启蒙
- 随园诗话