京兆空柳色,尚书无履声。
出自唐诗人杜甫的《八哀诗·赠左仆射郑国公严公武》
郑公瑚琏器,华岳金天晶。
昔在童子日,已闻老成名。
嶷然大贤后,复见秀骨清。
开口取将相,小心事友生。
阅书百纸尽,落笔四座惊。
历职匪父任,嫉邪常力争。
汉仪尚整肃,胡骑忽纵横。
飞传自河陇,逢人问公卿。
不知万乘出,雪涕风悲鸣。
受词剑阁道,谒帝萧关城。
寂寞云台仗,飘飖沙塞旌。
江山少使者,笳鼓凝皇情。
壮士血相视,忠臣气不平。
密论贞观体,挥发岐阳征。
感激动四极,联翩收二京。
西郊牛酒再,原庙丹青明。
匡汲俄宠辱,卫霍竟哀荣。
四登会府地,三掌华阳兵。
京兆空柳色,尚书无履声。
群乌自朝夕,白马休横行。
诸葛蜀人爱,文翁儒化成。
公来雪山重,公去雪山轻。
记室得何逊,韬钤延子荆。
四郊失壁垒,虚馆开逢迎。
堂上指图画,军中吹玉笙。
岂无成都酒,忧国只细倾。
时观锦水钓,问俗终相并。
意待犬戎灭,人藏红粟盈。
以兹报主愿,庶或裨世程。
炯炯一心在,沉沉二竖婴。
颜回竟短折,贾谊徒忠贞。
飞旐出江汉,孤舟轻荆衡。
虚无马融笛,怅望龙骧茔。
空馀老宾客,身上愧簪缨。
【卢注】哀仆射者,哀其功名未尽展而卒也。《新书》:武,字季鹰,华州华阴人,挺之之子。
郑公瑚琏器①,华岳金天晶②。昔在童子日,已闻老成名③。嶷然大贤后,复见秀骨清④。开口取将相⑤,小心事友生⑥。阅书百氏尽⑦,落笔四座惊⑧。历职匪父任⑨,嫉邪尝力争⑩。
(首叙生质才品。上六,言令器夙成。七八,言意度过人。九十,言文学出众。匪父任,见不藉门荫。尝力争,能不负言责。)
①任昉序:希世之儁民,瑚琏之弘器。②《后汉·杨赐传》:华岳所挺,九德纯备。《思玄赋》:“顾金天而叹息,吾欲往乎西嬉。”玄宗先天二年,封华岳神为金天王。华岳,即西安府太华山,上有少吴金天氏,后世以为西方司秋之神。【邵注】此言其钟山岳之精秀。《说文》:“晶,精光也。”③蔡琰《与周俊书》:吴平圣王之老成,明时之儁乂。④《诗注》:“岐嶷,峻茂之状。”《晋书·江统传》:嶷然稀言江应元。大贤,指严挺之。【赵注】《新史》挺之传:姿质轩秀。《旧史》武传云:神气儁爽,故有“复见秀骨”之句。周颖文《祭梁鸿文》:“秀骨风霜。”⑤《史记·魏公子传》:公子诚一开口。刘向疏:据将相之位。⑥《杜臆》:观“小心事友生”句,知武无欲杀公事。《霍光传》:“小心谨慎。”《诗》:“矧伊人兮,不求友生。”⑦魏文帝《与吴质书》:“妙思六经,逍遥百氏。”⑧孔融诗:“高谈满四座。”⑨《后汉·陈蕃传》:前后历职,无他异能。《前汉·汲黯传》以父任为太子洗马。孟康注:大臣任举其子弟。《旧书》:武弱冠以门荫策名,哥舒翰奏充判官,迁殿中侍御史。⑩汉赵壹著《嫉邪赋》。《后汉·公孙述传》不可力争。
汉仪尚整肃①,胡骑忽纵横②。飞传自河陇③,逢人问公卿。不知万乘出,雪涕风悲鸣④。受辞剑阁道,谒帝萧关城⑤。寂寞云台仗⑥,飘飖沙塞旌⑦。江山少使者⑧,笳鼓凝皇情⑨。
(此记扈从两宫之事。河陇无恙,故见飞传而同信。明皇幸蜀,故追乘舆而悲涕。受辞,承命上皇。谒帝,趋赴灵武。寂寞江山,剑阁音阻。塞旌茄鼓,萧关起事也。)
①《新书》:武从玄宗入蜀,擢谏议大夫。至德初,赴肃宗行在,房琯荐为给事中。《光武纪》:不图今日复见汉官威仪。②《汉书》:盗贼纵横。③卢照邻诗:“拂曙驱飞传。”飞传,急递也。河陇,河西、陇右也。④《通鉴》:天宝十五载秋七月,太子至平凉,杜鸿渐、魏少游等迎至灵武,谋发河陇劲骑,南向以定中原。雪涕,谓拭泪。《列子》:景公雪涕而顾晏子。《吴越春秋》:长吟悲鸣。⑤《前汉·终军传》:受辞造命。【邵注】剑阁,在今四川保宁府。萧关城,在今陕西平凉府镇原县。颜延之诗:“谒帝苍山蹊。”⑥张载《叙行赋》:“嗟寂寞而愁予。”庾信《哀江南赋》:”犹有云台之仗。”《魏志注》:《魏氏春秋》:帝下云台铠仗授兵。⑦曹植诗:“飘飖周八极。”丘迟《与陈伯之书》:“倔强沙塞之间。”⑧陶潜诗:“形迹滞江山。”⑨《世说》:桓玄西下,笳鼓并作。颜延之诗:“皇情爱眷眷。”又:“途穷凝圣情。”杨慎曰:《诗》“肤如凝脂”,颜延之诗“空城凝寒云”,俱音去声。
壮士血相视①,忠臣气不平②。密论贞观体,挥发岐阳征③。感激动四极④,联翩收二京。⑤西郊牛酒再⑥,原庙丹青明⑦。
(此述其协赞恢复。血相视,战伤者众。气不平,敌忾者多。论贞观,治仿太宗。发岐阳,师出凤翔。感激,人戮力。联翩,频奏捷。牛酒,迎官军。丹青,修祖庙也。)
①《吴越春秋》:椒丘?曰:“此天下壮士。”《别赋》:“刎血相视。”②《忠经》:君德圣明,忠臣以荣。《孙宝传》:心内不平。③《易》:“六爻发挥。”④《荀子》:施及四极。⑤《曹植诗》:“联翩历五山。”唐太宗诏:“二京之盛,其来自昔。”⑥《易》:“自我西郊。”《韩信传》:广武君曰:“当今之计,不如按甲休兵。百里之内,牛酒日至,壶浆塞陌。”⑦《汉书》:“叔孙通请立原庙。”注:“原,重也。先有庙,今更立之。”《晋阳秋》:武帝改营太庙,填以丹青,缀以珠玉。
匡汲俄宠辱①,卫霍竟哀荣②。四登会府地③,三掌华阳兵④。京兆空柳色⑤,尚书无履声⑥。群乌自朝夕⑦,白马休横行⑧。
(此叙其历任始终。俄宠辱,除罢不常。竟哀荣,存殁可慨。四登府,屡居京尹。三掌兵,频授节度。空柳色,京尹身殂。无履声,尚书迹沓。乌自朝夕,中丞虚位。白马休行,谏净不闻矣。【朱注】武初为京兆少尹,再为京兆尹,两镇剑南,皆兼成都尹,故曰“四登会府地”。初以御史中丞出为东川节度使,后又两充剑南节度使,故曰“三掌华阳兵”。)
①《新书》:已收长安,武拜京兆少尹。坐琯事,贬巴州刺史。久之,迁东川节度使。上皇合剑南为一道,擢武成都尹、剑南节度使。还京,拜京兆尹,为二圣山陵桥道使,封郑国公,迁黄门侍郎。与元载厚相结,求宰相不遂,复节度剑南,破吐蕃七万众于当狗城,遂收盐川,加检校吏部尚书。《匡衡传》:建昭三年,代韦玄成为丞相,封乐安侯。后有司奏衡专地盗土,竟坐免。《汲黯传》:召为中大夫,以数切谏不得久留内,为东海太守。《老子》:“宠辱苦惊。”②《卫青传》:天子使使者持大将军印即军中,拜青为大将军。后尚平阳公主,与主合葬,起冢象庐山云。《霍去病传》:以功封骠骑将军,秩与大将军等。元狩六年薨,上悼之,发属国玄甲军,陈自长安至茂陵,为冢,象祁连山。傅亮表:“荣哀既备,宠灵已忝。”③《通鉴注》:唐时巡属诸州,以节度使为大府,亦谓之会府。④《禹贡》:华阳黑水惟梁州。⑤《汉·张敞传》:敞为京兆尹时,罢朝会,走马章台街。唐人诗有“章台柳”。⑥汉哀帝时,尚书郑崇,常曳革履谏净。帝曰:“我识郑尚书履。”⑦《朱博传》:御史府中列柏树,常有野乌数千栖集其上,晨去暮来,号曰朝夕乌。⑧后汉张湛为光禄大夫,常乘白马。光武每有异政,辄曰:“白马生且复谏矣。”《上林赋》:“扈从横行。”按:朱注引侯景乘白马渡江为证,谓蜀中寇息也。但下文自有“四郊失壁垒”句,不应预侵。
诸葛蜀人爱①,文翁儒化成②。公来雪山重,公去雪山轻③。记室得何逊④,韬钤延子荆⑤。四郊失壁垒⑥,虚馆开逢迎⑦。堂上指图画⑧,军中吹玉笙⑨。岂无成都酒⑩,忧国只细倾(11)。时观锦水钓(12),问俗终相并(13)。
(此因治蜀有功,而追忆生前也。诸葛文翁,见功德在人。雪山轻重,言身系安危。何逊、孙楚,比参谋之士。失壁垒,边境肃清。开逢迎,贤士交集。指图画,险要熟知。吹玉笙,军政暇裕。酒只细倾,志在经国。观钓问俗,留心民瘼也。)
①《蜀志·诸葛亮传》:“梁益之民,咨述亮者,虽《甘棠》之咏召公、郑人之歌子产,未足为过也。”②文翁,注见前。③公三镇蜀中,故有去来之语。④《梁书》:何逊为建安王记室,王爱文学之士,日与游宴。⑤张说诗:“礼乐逢明主,韬钤用老臣。”注:太公兵法有《玄女六韬》及《玉钤篇》。《晋书》:孙楚,字子荆,参石苞骠骑军事。⑥《记》:“四郊多垒,卿大夫之辱。”随何说黥布:“深沟壁垒。”⑦《汉·献帝纪》:公孙度虚馆候邴原。汉章帝诏:遣吏逢迎。⑧公有《奉观严郑公厅事岷山沲江画图》诗。⑨刘孝威诗:“浮丘侍玉笙。”⑩萧子显诗:“朝酤成都酒,瞑数河间钱。”(11)《刘向传》:周堪,信有忧国之心。细倾,与豪饮相反。(12)观钓,谓武过草堂,公酬诗云:“幽栖真钓锦江鱼。”(13)《吴志》:陟璆使汉,入国而问俗。
意待犬戎灭,人藏红粟盈。①以兹报主愿,庶获裨世程。②炯炯一心在③,..沉沉二竖婴④。颜回竟短折,贾谊徒忠贞⑤。飞旐出江汉⑥,孤舟转荆衡⑦。虚横马融笛⑧,怅望龙骧茔⑨。空余老宾客,身上愧簪缨⑩。
(此为筹边未竟,而痛伤死后也。蜀近吐蕃,民苦馈饷,故灭戎盈粟,为当时大经画。惜其早世,而心未遂耳。丧返华阴,路经江、汉、荆、衡也。虚笛,知音已亡。望茔,孤坟远隔,老宾客,向为幕僚。愧簪缨,感其荐拨。此章前两段各十二句,中两段各八句,后两段各十四句。)
①《前汉·贾捐之传》:“太仓之粟,红腐而不可食。”②《贾谊传》:“可以为万世法程。”③《寡妇赋》:“目炯炯而不寐。”《商书》:“永肩一心。”④庾信诗:“幽翳沉沉。”《左传》:晋侯獳病,求医于秦,秦伯使医缓为之。未至,公梦疾为二竖子,曰:“彼良医也,惧伤我焉,逃之。”其一曰:“居盲之上,膏之下,若我何?”医至,曰:“疾不可为也,在肓之上,膏之下。攻之不可,达之不及,药不至焉,不可为也。”晋孙和《荐范粲表》:久婴疾病。皇甫谧疏:久婴笃疾。陆机诗:世网婴吾身。《正字通》:婴,系也,萦也。⑤颜渊三十二岁,贾谊三十三岁,故举以相方。《记》:短折曰不禄。《左传》:荀息曰:“继之以忠贞。”《唐书》:永泰元年四月,武卒,时年四十,赠尚书左仆射。⑥潘岳《寡妇赋》:“飞旐翩以启路。”注:“旐,丧车之旌。⑦庾信《竹杖赋》:“是乃江汉英灵,荆衡杞梓。”⑧汉马融精旐术数,性好音律,尤耽于笛,及卒,客有吊者,诣灵横笛。⑨《晋·王浚传》:武帝因谣言,拜浚为龙骧将军,伐吴。太康六年卒,葬柏谷山。大营茔域,葬垣周四十五里。⑩谢脁诗:“怃然愧簪缨。”考严武生平所为多不法,其在蜀中,用度无艺,峻掊亟敛,闾里为之一空。唯破吐蕃,收盐川,为当时第一功。祷云公来雪山童,公去雪山轻,诚实录也。至比之为诸葛、文翁,不免誉浮其实。噫,唐世人物,如严武者何可胜数,而后人至今传述,公之有功于武多矣。
-----------仇兆鳌 《杜诗详注》-----------
- 上一篇:四登会府地,三掌华阳兵。
- 下一篇:群乌自朝夕,白马休横行。
猜您喜欢更多》
与“京兆空柳色,尚书无履声。”相关诗句阅读
- 春日游,杏花吹满头。
- 春风又绿江南岸,明月何时
- 沾衣欲湿杏花雨,吹面不寒
- 春色恼人眠不得,月移花影
- 春色满园关不住,一枝红杏
- 人闲桂花落,夜静春山空
- 留连戏蝶时时舞,自在娇莺
- 几处早莺争暖树,谁家新燕
- 两个黄鹂鸣翠柳,一行白鹭
- 芳树无人花自落,春山一路
- 千里莺啼绿映红,水村山郭
- 竹外桃花三两枝,春江水暖
- 忽如一夜春风来,千树万树
- 渭城朝雨浥轻尘,客舍青青
- 胜日寻芳泗水滨,无边光景
- 碧玉妆成一树高,万条垂下
- 迟日江山丽,春风花草香
- 春日迟迟,卉木萋萋
- 春晚绿野秀,岩高白云屯
- 喧鸟覆春洲,杂英满芳甸
- 池塘生春草,园柳变鸣禽
- 寄语洛城风日道,明年春色
- 不知细对谁裁出,二月春风
- 林花扫更落,径草踏还生
- 闻道春还未相识,走傍寒梅
- 寒雪梅中尽,春风柳上归
- 东风随春归,发我枝上花
- 春草如有情,山中尚含绿
- 云霞出海曙,梅柳渡江春
- 肃肃花絮晚,菲菲红素轻
精品推荐
分类导航
- 唐诗三百首
- 古诗三百首
- 宋词精选
- 元曲精选
- 古诗十九首
- 小学古诗
- 小学生必背古诗80首
- 小学生必背古诗70首
- 写景的古诗
- 咏物诗
- 描写春天的古诗
- 描写夏天的古诗
- 描写秋天的古诗
- 描写冬天的古诗
- 描写雨的古诗
- 描写雪的古诗
- 描写风的古诗
- 描写花的古诗
- 描写梅花的古诗
- 描写荷花的古诗
- 描写柳树的古诗
- 描写月亮的古诗
- 描写山的古诗
- 描写水的古诗
- 描写长江的古诗
- 描写黄河的古诗
- 描写儿童的古诗
- 山水诗
- 田园诗
- 边塞诗
- 含有地名的古诗
- 节日古诗
- 春节古诗
- 元宵节古诗
- 清明节古诗
- 端午节古诗
- 七夕古诗
- 中秋节古诗
- 重阳节古诗
- 古代抒情诗
- 伤怀的古诗
- 咏史怀古诗
- 爱国古诗
- 送别诗
- 离别诗
- 思乡诗
- 思念的诗
- 爱情古诗
- 励志古诗
- 哲理诗
- 闺怨诗
- 赞美老师的古诗
- 赞美母亲的古诗
- 关于友情的古诗
- 关于战争的古诗
- 忧国忧民的古诗
- 婉约诗词
- 豪放诗词
- 人生必背古诗
- 论语
- 诗经
- 孙子兵法
- 三十六计
- 史记
- 周易
- 山海经
- 资治通鉴
- 黄帝内经
- 了凡四训
- 梦溪笔谈
- 千字文
- 世说新语
- 左传
- 大学
- 中庸
- 尚书
- 礼记
- 周礼
- 仪礼
- 庄子
- 鬼谷子
- 老子
- 孟子
- 墨子
- 荀子
- 韩非子
- 列子
- 淮南子
- 管子
- 尉缭子
- 吴子
- 伤寒论
- 天工开物
- 素书
- 汉书
- 文心雕龙
- 吕氏春秋
- 孝经
- 孔子家语
- 颜氏家训
- 孙膑兵法
- 搜神记
- 笑林广记
- 楚辞
- 乐府诗集
- 论衡
- 百战奇略
- 战国策
- 三国志注
- 将苑
- 六韬三略
- 反经
- 公孙龙子
- 司马法
- 逸周书
- 黄帝四经
- 清官贪官传
- 睡虎地秦墓竹简
- 贞观政要
- 金刚经
- 佛说四十二章经
- 水经注
- 农桑辑要
- 文昌孝经
- 六祖坛经
- 地藏经
- 徐霞客游记
- 弟子规
- 增广贤文
- 幼学琼林
- 冰鉴
- 容斋随笔
- 智囊
- 围炉夜话
- 商君书
- 魏书
- 周书
- 三字经
- 子夏易传
- 笠翁对韵
- 公羊传
- 尔雅
- 三国志
- 后汉书
- 明史
- 晋书
- 宋史
- 新唐书
- 旧唐书
- 隋书
- 元史
- 宋书
- 北齐书
- 新五代史
- 陈书
- 金史
- 南齐书
- 梁书
- 旧五代史
- 辽史
- 北史
- 南史
- 续资治通鉴
- 明季北略
- 浮生六记
- 高士传
- 大唐西域记
- 传习录
- 小窗幽记
- 国语
- 说苑
- 本草纲目
- 神农本草经
- 难经
- 千金方
- 奇经八脉考
- 濒湖脉学
- 棋经十三篇
- 古画品录
- 茶经
- 百家姓
- 智囊(选录)
- 罗织经
- 朱子家训
- 陶庵梦忆
- 红楼梦
- 三国演义
- 聊斋志异
- 西游记
- 水浒传
- 儒林外史
- 封神演义
- 太平广记
- 警世通言
- 镜花缘
- 醒世恒言
- 剪灯新话
- 隋唐演义
- 初刻拍案惊奇
- 老残游记
- 博物志
- 孽海花
- 三侠五义
- 穆天子传
- 二刻拍案惊奇
- 喻世明言
- 说唐全传
- 老残游记续集
- 三刻拍案惊奇
- 四十二章经
- 心经
- 法华经
- 华严经
- 楞伽经
- 无量寿经
- 圆觉经
- 易传
- 抱朴子
- 阴符经
- 黄庭经
- 文子
- 太玄经
- 悟真篇
- 声律启蒙
- 随园诗话