鼓角凌天籁,关山信月轮。
出自唐诗人杜甫的《寄张十二山人彪三十韵》
独卧嵩阳客,三违颍水春。
艰难随老母,惨澹向时人。
谢氏寻山屐,陶公漉酒巾。
群凶弥宇宙,此物在风尘。
历下辞姜被,关西得孟邻。
早通交契密,晚接道流新。
静者心多妙,先生艺绝伦。
草书何太苦,诗兴不无神。
曹植休前辈,张芝更后身。
数篇吟可老,一字买堪贫。
将恐曾防寇,深潜托所亲。
宁闻倚门夕,尽力洁飧晨。
疏懒为名误,驱驰丧我真。
索居犹寂寞,相遇益悲辛。
流转依边徼,逢迎念席珍。
时来故旧少,乱后别离频。
世祖修高庙,文公赏从臣。
商山犹入楚,源水不离秦。
存想青龙秘,骑行白鹿驯。
耕岩非谷口,结草即河滨。
肘后符应验,囊中药未陈。
旅怀殊不惬,良觌渺无因。
自古皆悲恨,浮生有屈伸。
此邦今尚武,何处且依仁。
鼓角凌天籁,关山信月轮。
官场罗镇碛,贼火近洮岷。
萧索论兵地,苍茫斗将辰。
大军多处所,馀孽尚纷纶。
高兴知笼鸟,斯文起获麟。
穷秋正摇落,回首望松筠。
《唐诗纪事》:彪,盖颍洛闲静者,天宝末,将母避乱,尝有《北游酬孟云卿》诗曰:“善道居贫贱,洁服蒙尘埃。慈母忧疢疾,室家念栖哀。”又有《神仙》诗曰:“长老思养寿,后生笑寂寞。五谷无长年,四气乃灵药。”读二诗,公诗始明。诗云“三违颍水春”,自至德二载至乾元二年,凡三春也,当在是年来秦州作。
独卧嵩阳客①,三违颍水春②。艰难随老母③,惨澹向时人④。谢氏寻山屐⑤,陶公漉酒巾⑥。群凶弥宇宙,此物在风尘⑦。历下辞姜被⑧,关西得孟邻⑨。早通交契密,晚接道流新⑩。
(首言山人奉母入关,往时得以相遇。嵩颍,本山人所居,其艰难惨澹而来,总为母依人耳。风尘之际,犹带履巾,避乱而不忘逸兴也。历下早通,记初交之地。关西晚接,记再遇之缘。《杜臆》:山人以道术名,而公极称其孝,有关世教不浅)。
①《述征记》:嵩山,东曰太室,西曰少室,相去十七里,嵩其总名。《括地志》:在洛州阳城县西北。【张远注】彭祖云:“上士异床,下士异被。服药百裹,不如独卧。”②《水经》:颍水出颍川阳城县西北少室山,东南入于淮。③《史记·管仲传》:“知我有老母也。”④《淮南子》:“今之时人。”⑤《谢灵运传》:“寻山陟岭,必造幽峻,尝著木屐,上山则去前齿,下山则去后齿。”⑥《陶潜传》:“郡将候潜,逢其酒熟,取头上葛巾漉酒毕,还复著之。”⑦此物,顶屐与巾。古诗:“此物何足贵,但感别经时。”《答宾戏》:“彼皆蹑风尘之会,履颠沛之势。”⑧《海内先贤传》:姜肱事继母,年少,肱兄弟同被而寝,不入室以慰母心。⑨《列女传》:孟子之母,凡三徙而舍学宫之傍。⑩《北山移文》:“覈元元于道流。”
静者心多妙,先生艺绝伦①。草书何太古,诗兴不无神。曹植休前辈②,张芝更后身③。数篇吟可老,一字卖堪贫④。将恐曾防寇⑤,深潜托所亲。宁闻倚门夕⑥,尽力洁餐晨⑦。
(此言山人才具出人,故得伸其孝养。心静,故有妙悟,此艺能之本。曹植数篇,承诗兴。张芝一字,承草书,将恐深潜,避乱之计,夕膳晨餐。奉养之勤)。
①《前汉·匡衡传》:“经学绝伦。”②自东汉至建安,诗盛于七子,而以子建为称首。《诗品》谓其“骨气奇高,辞采华茂,粲溢今古,卓尔不群,譬人伦之有周孔,鳞羽之有龙凤,音乐之有琴笙,女工之有黼黻。”据此可见其压倒前辈矣。③晋羊欣论书:”弘农张芝,高尚不仕,善草书,精劲绝伦,人谓之草圣。”殷芸《小说》后汉张衡死日,蔡邕始怀孕。二人才貌甚相类,人云邕是张衡后身。④又羊欣《书论》:师宜官,书大字,方一丈,小字,方寸千言。或空,至酒家,先书其壁,观者云集,酒因大售。俟其饮足,削书而退。⑤《诗》:“将恐将惧。”⑥《齐国策》:王孙贾母曰:“汝晓出而晚来,则吾倚门而望。”后汉薛包,事母至孝,出入必有时。至期,母倚门望之,包必至矣。⑦束皙《补亡诗》:“馨尔夕膳,洁尔晨餐。”
疏懒为名误,驱驰丧我真①。索居尤寂寞,相遇益愁辛②。流转依边檄,逢迎念席珍③。时来故旧少④,乱后别离频。
(此叙当时遇而复别之事。相遇,即指关西。流转以下,公赴秦州也。“逢迎念席珍”,慨穷途无珍重之者)。
①《诗》:“无敢驰驱。”《庄子》,“今者吾丧我。”②嵇康诗:“钟鼓或愁辛。”③汉章帝诏:“遣吏逢迎。”《汉书注》:“迎之于道,随所到而逢之,故曰逢迎。《记》:“儒有席上之珍以待聘。”④故旧,见《论语》。
世祖修高庙①,文公赏从臣②。商山犹入楚③,渭水不离秦。存想青龙秘④,骑行白鹿驯⑤。耕岩非谷口⑥,结草即河滨⑦。肘后符应验⑧,囊中药未陈⑨。旅怀殊不惬,良觌吵无因⑩。自古皆悲恨(11),浮生有屈伸(12)。
(此言山人得还故居,惜己不复相见耳。修庙、赏臣,京师初复。商山、渭水,山川如旧。青龙、白鹿,道法之高。谷口、河滨,山人所在,肘后、囊中,精于方术。良觌无因,不胜伤心矣。浮生屈伸,又复自解也。屈伸以聚散言)。
①【钱笺】至德二载十二月,蜀郡、灵武元队功臣。皆加封爵。次年四月,九庙成,备法驾,自长安迎神主入新庙。皆借汉晋为喻,以括焚毁收复。《后汉书》:光武建武二年正月,立高庙于洛阳,四时袷祀。高帝为太祖,一岁五祀。②《左传》:“晋侯赏从亡者。”③【朱注】商山二句,与《谒先主庙》诗“锦江元过楚,剑阁复通秦”同意,言肃宗反正,天下复归于唐也,或曰此用四皓、大公事,以拟山人。旧注以源水为桃花源,与秦地无涉。且两句俱使避秦事,终未稳惬,断以渭水为正。【邵宝注】商山、渭水,言各念其乡。张志在河南,公志在长安也。此与上下文亦未合。《十道志》:商洛山,在商县东南九十里,亦名楚山。王维诗:“商山包楚邓。”④《天隐子》:存我之神,想我之身,闭目即见自己之目,收心即见自己之心,则存想之术也。《四象论》:青龙,东方甲乙木。潜藏变化,故言龙。《云笈七签》:《老君存思图》:凡行道时所存清旦思,青云之气匝满斋室,青龙狮子备守前后。⑤《神仙传》:卫叔卿尝乘驾白鹿见汉武,帝将臣之,叔卿不言而去。《三辅决录》:辛缮隐居弘农华阴,所居旁有白鹿,甚驯,不畏人。⑥《扬子法言》:谷口郑子真,耕于岩石之下。⑦《神仙传》:河上公,不知其姓氏。汉文帝时,公结草为庵于河滨,读《老子》。文帝驾往诣之。《高士传》:焦先见魏受禅,常结草为庐于河之湄,独止其中。⑧《晋·葛洪传》:洪著《金匮药方》一百卷、《肘后要急方》四卷。《神仙传》:张道陵弟子赵升,七试皆过,乃授《肘后丹经》。⑨《后汉·方术志》:王和平,性好道木,孙巨少事之。会和平病殁,邕葬之东陶。有书百余卷、药数囊,悉以送之。后人言其尸解,邕恨不取其方药宝书。⑩谢灵运诗:“引领冀良觌。”(11)陶潜诗:“自古有行役。”(12)《庄子》:“其生也若浮。”刘昼《通塞》:“命有否泰,运有屈伸。”
此邦今尚武①,何处且依仁②。鼓角凌天籁③,关山倚月轮④。官壕罗镇碛⑤,贼火近洮岷⑥。萧瑟论兵地,苍茫斗将辰。大军多处所,余孽尚纷纶⑦。高兴知笼鸟⑧,斯文起获麟⑨。穷秋正摇落⑩,回首望松筠(11)。
(此自叙栖泊他乡,思山人而寄意也。此邦,指秦州。鼓角四句,忧吐蕃之侵。萧索四句,忧思明之乱。【朱注】困如笼鸟,不忘高兴。穷如获鳞,可起斯文。皆自况也。摇落,边秋之状。松筠,山人之庐。此章前二段各十二句,后二段各十四句,中段八句相间)。
①《诗》:“此邦之人。”晋戴邈疏:“平世尚文,遭乱尚武。”②《论语》古注:仁者功施于入,故可倚。陶弘景《茅山曲林馆铭》:“萦泉绕镜,尚德依仁。”杨师道诗:“依仁遂可窥。”皆用古注。③王褒诗:“地中鸣鼓角。”《庄子》:“天籁则众窍是已。”④倚月轮,仰月而望乡关也。薛道衡诗:“京洛重新年,复属月轮圆。”⑤《唐书》:陇右道北庭都护府,有神仙镇,又有大漠、小碛。赵曰:“四镇皆置官场,收赋敛以供军须。⑥《唐书》:洮岷二州,皆属陇右道,《魏志》:邓艾见高山大泽,辄指画军营处所。⑦《后汉书赞》:“身残余孽。”相如《封禅书》:“纷纶威蕤。”⑧《秋兴赋序》:“犹池鱼笼鸟,有江湖山薮之思。”⑨《春秋序》:“绝笔于获麟之句。”杜预《左传序》:“麟出非其时,虚其应而失其归,此圣人所以为感也。”绝笔于获麟之句者,所感而起,固所以为终。⑩徐陵诗:“穷秋边马肥。”《楚辞》:“草木摇落而变衰。”(11)洙曰:松筠有岁寒之操。详见二卷。葛常之《韵语阳秋》曰:杜诗以后二句续前二句处甚多。如《喜弟到》诗云:“待尔嗔乌鹊,抛书示鹡鸰。枝间喜不去,原上急曾经。”《晴》诗云:“啼乌争引子,鸣鹤不归林。下食遭泥去,高飞恨久阴。”《江阁》诗云:“滑忆雕菰饭,香闻锦带羹。溜匙兼暖腹,谁欲致怀罂。”《寄张山人》诗云:“曹植休前辈,张芝更后身。数篇吟可老,一字买堪贫。”如此之类多矣。此格起于谢灵运《庐陵王之墓下》诗,云:“延州协心许,楚老·暗兰芳。解剑竟何及,抚坟徒自伤。”李大白亦时有此格:“毛遂不堕井,曾参宁杀人。虚言误公子,投抒惑慈亲”,是也。
-----------仇兆鳌 《杜诗详注》-----------
- 上一篇:此邦今尚武,何处且依仁。
- 下一篇:官场罗镇碛,贼火近洮岷。
猜您喜欢更多》
与“鼓角凌天籁,关山信月轮。”相关诗句阅读
- 春日游,杏花吹满头。
- 春风又绿江南岸,明月何时
- 沾衣欲湿杏花雨,吹面不寒
- 春色恼人眠不得,月移花影
- 春色满园关不住,一枝红杏
- 人闲桂花落,夜静春山空
- 留连戏蝶时时舞,自在娇莺
- 几处早莺争暖树,谁家新燕
- 两个黄鹂鸣翠柳,一行白鹭
- 芳树无人花自落,春山一路
- 千里莺啼绿映红,水村山郭
- 竹外桃花三两枝,春江水暖
- 忽如一夜春风来,千树万树
- 渭城朝雨浥轻尘,客舍青青
- 胜日寻芳泗水滨,无边光景
- 碧玉妆成一树高,万条垂下
- 迟日江山丽,春风花草香
- 春日迟迟,卉木萋萋
- 春晚绿野秀,岩高白云屯
- 喧鸟覆春洲,杂英满芳甸
- 池塘生春草,园柳变鸣禽
- 寄语洛城风日道,明年春色
- 不知细对谁裁出,二月春风
- 林花扫更落,径草踏还生
- 闻道春还未相识,走傍寒梅
- 寒雪梅中尽,春风柳上归
- 东风随春归,发我枝上花
- 春草如有情,山中尚含绿
- 云霞出海曙,梅柳渡江春
- 肃肃花絮晚,菲菲红素轻
精品推荐
- 二年级下册数学第三课 搭一搭⚖⚖
- 第12章 圆锥曲线_12.7 抛物线的标准方程_第一课时(特等奖)(沪教版高二下册)_T274713
- 北师大版八年级物理下册 第六章 常见的光学仪器(二)探究凸透镜成像的规律
- 【部编】人教版语文七年级下册《老山界》优质课教学视频+PPT课件+教案,安徽省
- 《小学数学二年级下册》第二单元测试题讲解
- 人教版历史八年级下册第一课《中华人民共和国成立》
- 8 随形想象_第一课时(二等奖)(沪教版二年级上册)_T3786594
- 二年级下册数学第一课
- 冀教版小学数学二年级下册第二周第2课时《我们的测量》宝丰街小学庞志荣
- 青岛版教材五年级下册第四单元(走进军营——方向与位置)用数对确定位置(一等奖)
分类导航
- 唐诗三百首
- 古诗三百首
- 宋词精选
- 元曲精选
- 古诗十九首
- 小学古诗
- 小学生必背古诗80首
- 小学生必背古诗70首
- 写景的古诗
- 咏物诗
- 描写春天的古诗
- 描写夏天的古诗
- 描写秋天的古诗
- 描写冬天的古诗
- 描写雨的古诗
- 描写雪的古诗
- 描写风的古诗
- 描写花的古诗
- 描写梅花的古诗
- 描写荷花的古诗
- 描写柳树的古诗
- 描写月亮的古诗
- 描写山的古诗
- 描写水的古诗
- 描写长江的古诗
- 描写黄河的古诗
- 描写儿童的古诗
- 山水诗
- 田园诗
- 边塞诗
- 含有地名的古诗
- 节日古诗
- 春节古诗
- 元宵节古诗
- 清明节古诗
- 端午节古诗
- 七夕古诗
- 中秋节古诗
- 重阳节古诗
- 古代抒情诗
- 伤怀的古诗
- 咏史怀古诗
- 爱国古诗
- 送别诗
- 离别诗
- 思乡诗
- 思念的诗
- 爱情古诗
- 励志古诗
- 哲理诗
- 闺怨诗
- 赞美老师的古诗
- 赞美母亲的古诗
- 关于友情的古诗
- 关于战争的古诗
- 忧国忧民的古诗
- 婉约诗词
- 豪放诗词
- 人生必背古诗
- 论语
- 诗经
- 孙子兵法
- 三十六计
- 史记
- 周易
- 山海经
- 资治通鉴
- 黄帝内经
- 了凡四训
- 梦溪笔谈
- 千字文
- 世说新语
- 左传
- 大学
- 中庸
- 尚书
- 礼记
- 周礼
- 仪礼
- 庄子
- 鬼谷子
- 老子
- 孟子
- 墨子
- 荀子
- 韩非子
- 列子
- 淮南子
- 管子
- 尉缭子
- 吴子
- 伤寒论
- 天工开物
- 素书
- 汉书
- 文心雕龙
- 吕氏春秋
- 孝经
- 孔子家语
- 颜氏家训
- 孙膑兵法
- 搜神记
- 笑林广记
- 楚辞
- 乐府诗集
- 论衡
- 百战奇略
- 战国策
- 三国志注
- 将苑
- 六韬三略
- 反经
- 公孙龙子
- 司马法
- 逸周书
- 黄帝四经
- 清官贪官传
- 睡虎地秦墓竹简
- 贞观政要
- 金刚经
- 佛说四十二章经
- 水经注
- 农桑辑要
- 文昌孝经
- 六祖坛经
- 地藏经
- 徐霞客游记
- 弟子规
- 增广贤文
- 幼学琼林
- 冰鉴
- 容斋随笔
- 智囊
- 围炉夜话
- 商君书
- 魏书
- 周书
- 三字经
- 子夏易传
- 笠翁对韵
- 公羊传
- 尔雅
- 三国志
- 后汉书
- 明史
- 晋书
- 宋史
- 新唐书
- 旧唐书
- 隋书
- 元史
- 宋书
- 北齐书
- 新五代史
- 陈书
- 金史
- 南齐书
- 梁书
- 旧五代史
- 辽史
- 北史
- 南史
- 续资治通鉴
- 明季北略
- 浮生六记
- 高士传
- 大唐西域记
- 传习录
- 小窗幽记
- 国语
- 说苑
- 本草纲目
- 神农本草经
- 难经
- 千金方
- 奇经八脉考
- 濒湖脉学
- 棋经十三篇
- 古画品录
- 茶经
- 百家姓
- 智囊(选录)
- 罗织经
- 朱子家训
- 陶庵梦忆
- 红楼梦
- 三国演义
- 聊斋志异
- 西游记
- 水浒传
- 儒林外史
- 封神演义
- 太平广记
- 警世通言
- 镜花缘
- 醒世恒言
- 剪灯新话
- 隋唐演义
- 初刻拍案惊奇
- 老残游记
- 博物志
- 孽海花
- 三侠五义
- 穆天子传
- 二刻拍案惊奇
- 喻世明言
- 说唐全传
- 老残游记续集
- 三刻拍案惊奇
- 四十二章经
- 心经
- 法华经
- 华严经
- 楞伽经
- 无量寿经
- 圆觉经
- 易传
- 抱朴子
- 阴符经
- 黄庭经
- 文子
- 太玄经
- 悟真篇
- 声律启蒙
- 随园诗话