欲告清宴罢,难拒幽明迫。
出自唐诗人杜甫的《白水县崔少府十九翁高斋三十韵》
客从南县来,浩荡无与适。
旅食白日长,况当朱炎赫。
高斋坐林杪,信宿游衍阒。
清晨陪跻攀,傲睨俯峭壁。
崇冈相枕带,旷野怀咫尺。
始知贤主人,赠此遣愁寂。
危阶根青冥,曾冰生淅沥。
上有无心云,下有欲落石。
泉声闻复急,动静随所击。
鸟呼藏其身,有似惧弹射。
吏隐道性情,兹焉其窟宅。
白水见舅氏,诸翁乃仙伯。
杖藜长松阴,作尉穷谷僻。
为我炊雕胡,逍遥展良觌。
坐久风颇愁,晚来山更碧。
相对十丈蛟,欻翻盘涡坼。
何得空里雷,殷殷寻地脉。
烟氛蔼崷崒,魍魉森惨戚。
昆仑崆峒颠,回首如不隔。
前轩颓反照,巉绝华岳赤。
兵气涨林峦,川光杂锋镝。
知是相公军,铁马云雾积。
玉觞淡无味,胡羯岂强敌。
长歌激屋梁,泪下流衽席。
人生半哀乐,天地有顺逆。
慨彼万国夫,休明备征狄。
猛将纷填委,庙谋蓄长策。
东郊何时开,带甲且来释。
欲告清宴罢,难拒幽明迫。
三叹酒食旁,何由似平昔。
【鹤注】天宝十五载夏,公自奉先来依舅氏崔十九,故首曰:“客从南县来”、“况当朱炎赫。”【钱笺。】“《元和郡县志》:白水,汉衙县地,春秋秦晋战于彭衙是也。后魏置白水郡,南临白水,因以为名,唐属同州。
客从南县来①,浩荡无与适②。旅食白日长,况当朱炎赫③。
(首叙来踪,兼记时候。《杜臆》:公方避乱,故有浩旅食之语。)
①古诗:“客从远方来。”【钱笺】《寰宇记》:蒲城县,本汉重泉县地。后魏分白水县置南白水县,以在白水之南为名,废帝三年改为蒲城。开元中,改为奉先。公从奉先来,循其旧名,故曰南。黄希曰:白水在同州西北一百二十里,同州又在京兆东北二百五十里。②谢朓诗:“浩荡别亲知。”③梁元帝《纂要》:“夏曰朱夏、炎夏。”
高斋坐林杪①,信宿游衍阒②。清晨陪跻攀③,做睨俯峭壁④。崇冈相枕带⑤,旷野回咫尺⑥。始知贤主人⑦,赠此遣愁寂。
(此叙高斋远景。时公寄寓高斋,故得朝夕览胜,曰赠此遣愁,喜托居也。)
①魏收诗:“泻溜高斋响,添池曲岸平。”②《诗》:“于汝信宿。”《左传》:“再宿曰信。”《诗》:“及尔游衍。”《易》:“阒其无人。”③宗炳诗:“清晨陟阻崖。”④《江赋》:“冯夷倚浪以傲睨。”《水经注》:“险峭壁立。”陈后主诗:“峭壁耸春风。”⑤傅亮诗:“总旆崇冈。”《北史》:韦敻所居之宅,枕带林泉。⑥古歌:“率彼旷野。”徐干诗:“虽路在咫尺。”⑦古辞:“赖得贤主人,览取为吾组。”
危阶根青冥,曾冰生浙沥①。上有无心云②,下有欲落石③。泉声闻复息④,动静随所激。乌呼藏其身,有似惧弹射⑤。
此摹高斋近景。上四记所见,下四记所闻。青冥,言树色。层冰,比树阴。泉声写得幽细,乌呼说得惨凄。
①《云赋》:“霰淅沥而先集。”②《归去来辞》:“云无心以出岫。”③张载《叙行赋》:“岌..隗其欲落。”《水经注》:吴山,崩峦倾仄,山顶相捍,望之恒有落势。④宋之问诗:“石上泉声带雨秋。”⑤《汉·宣帝纪》:“毋得春夏摘巢探卵,弹射飞鸟。”
吏隐适情性①,兹焉其窟宅②。白水见舅氏③,诸翁乃仙伯④。杖藜长松下⑤,作尉穷谷僻⑥。为我炊雕胡⑦,逍遥展良觌⑧。
(此述舅氏款待之情。崔翁作尉,诸舅在焉,避乱相逢,故喜良觌。)
①《汝南先贤传》:郑钦吏隐于蚁陂之阳。沈约诗:“情性犹未充。”②天台赋:“灵仙之所窟宅。”③洙曰:《左传》:晋文公谓子犯曰:“所不与舅氏同心者,有如白水。”此借用其语。④《集仙传·大茅君传》:有紫阳左公,太极仙伯。又:神仙王知远谓弟子曰:“吾渐游洞府,仙曹除吾为少室仙伯。”【朱注】梅福为南昌尉,人传以为仙,崔是白水尉,故以仙伯称之。⑤杖藜,注见前。宗炳诗:“长松列竦肃。”⑥《左传》:“深山穷谷,固阴冱寒。”⑦宋玉《风赋》:“主人之女,为臣炊雕胡之饭。”⑧《晋书》:袁粲独步园林,杖策逍遥。谢灵运诗:“引领冀良觌。”
坐久风颇怒①,晚来山更碧。相对十丈蛟,歘翻盘涡坼②。何得空里雷③,殷殷寻地脉④。烟氛霭崷崒,魍魉森惨戚⑤。昆仑崆峒巅⑥,回首如不隔⑦。
(此述山中变幻之状。风狂永激,故蛟坼盘涡。雷动烟迷,故魍魉惨戚。《杜臆》:谓写景而兼影时事,语含比赋,是也。云峰矗峙,如昆仑崆峒,回首恍见焉。)
①《庄子》:“万窍怒号。”②《海赋》:“盘涡谷转。”③《诗》:“殷其雷。”《长门赋》:“雷隐隐而响起。”④《华山志》:岳东北有云台峰,其山两峰峥嵘,四面悬绝,上冠景云,下通地脉,巍然独秀。⑤《左传》:“魑魅魍魉。”注:“魍魉,川泽之神也。”《淮南子》:“状如三岁小儿,赤黑色,赤目,长耳,美发。”⑥【朱注】昆仑崆峒,在白水西北。⑦相如《封禅文》:“回首面内。”
前轩颓反照①,巉绝华岳赤②。兵气涨林峦③,川光杂锋镝④。知是相公军⑤,铁乌云雾积⑥。玉觞淡无味⑦,胡羯岂强敌⑧。长歌激屋梁⑨,泪下流衽席⑩。
(此望华山而慨时事。华岳屯兵,哥舒守关也。玉觞无味,天子旰食也。但专阃有人,则禄山不足敌矣。又恐胜负难测,故有泪下衽席之语。)
①陶潜诗:“拥褐曝前轩。”《尔雅》:“落光反照于东,谓之反景。”②丘迟诗:“诡怪石异象,巉绝峰殊状。”【朱注】华岳在白水东南,故见于前轩。③江总诗:“长城兵气寒。”《北山移文》:“望林峦而有失。”【朱注】时哥舒翰统兵二十万守潼关,潼关属华州,与白水近,故见兵气之盛如此。④陆机《五等诸侯论》:“锋镝流于绛阙。”⑤谢灵运诗:“相公实勤王。”顾炎武曰:前代拜相者必封公,故称之曰相公,若封王则称相王。魏王粲《从军行》:“相公征关右,赫怒震天威。”《羽獵赋》:“相公乃乘轻轩,驾四骆。”相公二字似始见此。《唐书》:禄山反,以哥舒翰为太子先锋、兵马元帅。明年正月,进位尚书左仆射、同中书门下平章事。⑥陆机论:“义兵云合。”又《辩亡论》:“熊罴之士雾集。”⑦黄香《天子颂》:“献万年之玉觞。”傅毅《舞赋》:“溢金罍而列玉觞。”《内景经》:“淡然无味天人粮。”⑧后梁主祚令:“胡羯氏羌,咸怀窃玺。”《唐书》:颜杲卿骂禄山曰:“汝本营州牧羊羯奴。”《贾谊传》:“与强敌为邻。”⑨苏武诗:“长歌正激烈。”《列子》:韩娥过雍门,鬻歌假食,既去而余音绕梁。宋玉《神女赋》:“日朝出,照屋梁。”⑩谢朓笺:“如其簪履或存,衽席无恙。”注:“衽席,单席也。”
人生半哀乐①,天地有顺逆②。慨彼万国夫,休明备征狄③。猛将纷填委④,庙谋蓄长策⑤。东郊何时开⑥,带甲且未释⑦。
(此冀将相协谋以靖乱。向日丁夫,备以征伐,今逆贼犯关,宿将犹可御寇,然必庙谋得宜,始能恢复东京。曰填委,见当兼倚李、郭。曰长策,惟恐国忠失计也。)
①孔稚珪歌:“人只分,哀乐半。”②《国策》:张仪说秦,以逆攻顺者亡。《后汉书》:窦融上书,犹知利害之际,顺逆之分。③《左传》:王孙满曰:“德之休明。”《孟子》:南面而征北狄怨。④李陵书:“猛将如云,谋臣如雨。”刘桢诗:“职事相填委。”⑤《后汉·光武赞》:“明明庙谋,纠纠雄断。”《过秦论》:始皇振长策而御宇内。《汉书注》:长策,以乘马为喻也。策,所以挝马。郭钦《徙戎疏》:“先王荒服之制,万世之长策也。”⑥《书序》:“淮夷、徐戎并兴,东郊不开。”⑦《战国策》:“带甲百万。”
欲告清宴罢①,难拒幽明迫②。三叹酒食傍③,何由似平昔?
(末结少府席上,有仓卒彷徨之意。瞑色向幽,故清宴告罢。不曰昼夜而曰幽明,亦愁惨中语。宴终三叹,饮不尽兴也。此章起结各四句,中间八句者四段,十句者两段。)
①陈子昂诗:“清宴奉良筹。”②鲍照诗;“一为天地别,岂直限幽明。”③《左传》:魏子曰:“惟食忘忧,吾子置食之间,三叹何也?”卢元昌曰:高斋旅食时,哥舒正守潼关,李、郭皆请固关而守,国忠恐翰图己,促之出战。将相不和,潼关危矣。诗云:“知是相公军,铁马云雾积。”谓守关犹足恃也。“猛将纷填委,庙谋畜长策。”谓当将相协和也。“东郊何时开,带甲且未释。”谓宜枕戈衽甲,勿懈于防也。终曰:“三叹酒食傍,何由似平昔?”知閫任不专,庙谋失策,潼关必溃也。
-----------仇兆鳌 《杜诗详注》-----------
- 上一篇:东郊何时开,带甲且来释。
- 下一篇:三叹酒食旁,何由似平昔。
猜您喜欢更多》
与“欲告清宴罢,难拒幽明迫。”相关诗句阅读
- 春日游,杏花吹满头。
- 春风又绿江南岸,明月何时
- 沾衣欲湿杏花雨,吹面不寒
- 春色恼人眠不得,月移花影
- 春色满园关不住,一枝红杏
- 人闲桂花落,夜静春山空
- 留连戏蝶时时舞,自在娇莺
- 几处早莺争暖树,谁家新燕
- 两个黄鹂鸣翠柳,一行白鹭
- 芳树无人花自落,春山一路
- 千里莺啼绿映红,水村山郭
- 竹外桃花三两枝,春江水暖
- 忽如一夜春风来,千树万树
- 渭城朝雨浥轻尘,客舍青青
- 胜日寻芳泗水滨,无边光景
- 碧玉妆成一树高,万条垂下
- 迟日江山丽,春风花草香
- 春日迟迟,卉木萋萋
- 春晚绿野秀,岩高白云屯
- 喧鸟覆春洲,杂英满芳甸
- 池塘生春草,园柳变鸣禽
- 寄语洛城风日道,明年春色
- 不知细对谁裁出,二月春风
- 林花扫更落,径草踏还生
- 闻道春还未相识,走傍寒梅
- 寒雪梅中尽,春风柳上归
- 东风随春归,发我枝上花
- 春草如有情,山中尚含绿
- 云霞出海曙,梅柳渡江春
- 肃肃花絮晚,菲菲红素轻
精品推荐
- 沪教版牛津小学英语(深圳用) 四年级下册 Unit 2
- 化学九年级下册全册同步 人教版 第25集 生活中常见的盐(二)
- 【部编】人教版语文七年级下册《过松源晨炊漆公店(其五)》优质课教学视频+PPT课件+教案,江苏省
- 冀教版小学数学二年级下册第二单元《余数和除数的关系》
- 【部编】人教版语文七年级下册《逢入京使》优质课教学视频+PPT课件+教案,辽宁省
- 冀教版小学数学二年级下册第二单元《有余数除法的简单应用》
- 【获奖】科粤版初三九年级化学下册第七章7.3浓稀的表示
- 化学九年级下册全册同步 人教版 第18集 常见的酸和碱(二)
- 苏科版数学七年级下册7.2《探索平行线的性质》
- 外研版英语七年级下册module3 unit2第二课时
分类导航
- 唐诗三百首
- 古诗三百首
- 宋词精选
- 元曲精选
- 古诗十九首
- 小学古诗
- 小学生必背古诗80首
- 小学生必背古诗70首
- 写景的古诗
- 咏物诗
- 描写春天的古诗
- 描写夏天的古诗
- 描写秋天的古诗
- 描写冬天的古诗
- 描写雨的古诗
- 描写雪的古诗
- 描写风的古诗
- 描写花的古诗
- 描写梅花的古诗
- 描写荷花的古诗
- 描写柳树的古诗
- 描写月亮的古诗
- 描写山的古诗
- 描写水的古诗
- 描写长江的古诗
- 描写黄河的古诗
- 描写儿童的古诗
- 山水诗
- 田园诗
- 边塞诗
- 含有地名的古诗
- 节日古诗
- 春节古诗
- 元宵节古诗
- 清明节古诗
- 端午节古诗
- 七夕古诗
- 中秋节古诗
- 重阳节古诗
- 古代抒情诗
- 伤怀的古诗
- 咏史怀古诗
- 爱国古诗
- 送别诗
- 离别诗
- 思乡诗
- 思念的诗
- 爱情古诗
- 励志古诗
- 哲理诗
- 闺怨诗
- 赞美老师的古诗
- 赞美母亲的古诗
- 关于友情的古诗
- 关于战争的古诗
- 忧国忧民的古诗
- 婉约诗词
- 豪放诗词
- 人生必背古诗
- 论语
- 诗经
- 孙子兵法
- 三十六计
- 史记
- 周易
- 山海经
- 资治通鉴
- 黄帝内经
- 了凡四训
- 梦溪笔谈
- 千字文
- 世说新语
- 左传
- 大学
- 中庸
- 尚书
- 礼记
- 周礼
- 仪礼
- 庄子
- 鬼谷子
- 老子
- 孟子
- 墨子
- 荀子
- 韩非子
- 列子
- 淮南子
- 管子
- 尉缭子
- 吴子
- 伤寒论
- 天工开物
- 素书
- 汉书
- 文心雕龙
- 吕氏春秋
- 孝经
- 孔子家语
- 颜氏家训
- 孙膑兵法
- 搜神记
- 笑林广记
- 楚辞
- 乐府诗集
- 论衡
- 百战奇略
- 战国策
- 三国志注
- 将苑
- 六韬三略
- 反经
- 公孙龙子
- 司马法
- 逸周书
- 黄帝四经
- 清官贪官传
- 睡虎地秦墓竹简
- 贞观政要
- 金刚经
- 佛说四十二章经
- 水经注
- 农桑辑要
- 文昌孝经
- 六祖坛经
- 地藏经
- 徐霞客游记
- 弟子规
- 增广贤文
- 幼学琼林
- 冰鉴
- 容斋随笔
- 智囊
- 围炉夜话
- 商君书
- 魏书
- 周书
- 三字经
- 子夏易传
- 笠翁对韵
- 公羊传
- 尔雅
- 三国志
- 后汉书
- 明史
- 晋书
- 宋史
- 新唐书
- 旧唐书
- 隋书
- 元史
- 宋书
- 北齐书
- 新五代史
- 陈书
- 金史
- 南齐书
- 梁书
- 旧五代史
- 辽史
- 北史
- 南史
- 续资治通鉴
- 明季北略
- 浮生六记
- 高士传
- 大唐西域记
- 传习录
- 小窗幽记
- 国语
- 说苑
- 本草纲目
- 神农本草经
- 难经
- 千金方
- 奇经八脉考
- 濒湖脉学
- 棋经十三篇
- 古画品录
- 茶经
- 百家姓
- 智囊(选录)
- 罗织经
- 朱子家训
- 陶庵梦忆
- 红楼梦
- 三国演义
- 聊斋志异
- 西游记
- 水浒传
- 儒林外史
- 封神演义
- 太平广记
- 警世通言
- 镜花缘
- 醒世恒言
- 剪灯新话
- 隋唐演义
- 初刻拍案惊奇
- 老残游记
- 博物志
- 孽海花
- 三侠五义
- 穆天子传
- 二刻拍案惊奇
- 喻世明言
- 说唐全传
- 老残游记续集
- 三刻拍案惊奇
- 四十二章经
- 心经
- 法华经
- 华严经
- 楞伽经
- 无量寿经
- 圆觉经
- 易传
- 抱朴子
- 阴符经
- 黄庭经
- 文子
- 太玄经
- 悟真篇
- 声律启蒙
- 随园诗话