明年此会知谁健?
出自唐诗人杜甫的《九日蓝田崔氏庄》
老去悲秋强自宽,兴来今日尽君欢。
羞将短发还吹帽,笑倩旁人为正冠。
蓝水远从千涧落,玉山高并两峰寒。
明年此会知谁健?
醉把茱萸仔细看。
[注释](1)蓝田:即今陕西省蓝田县。(2)强:勉强。(3)倩:请人代替自己做。(4)蓝水:即蓝溪,在蓝田山下。(5)玉山:即蓝田山。(6)茱萸:草名。古时重阳节,都要饮茱萸酒。
[译文]人老了,又面对悲凉的秋色,看来只好勉强宽慰自己了。今日时逢重阳节,我的兴致来了,要和大家尽情欢乐。惭愧的是我的头发稀短怕帽子被风吹落,因此笑请旁人把帽子正一正。蓝田的水远从千条溪涧中流来,玉山高危冷俊两峰并峙。明天再聚会时,哪个还健在呢?不如多饮几杯,把茱萸多看看,佩之登高辟邪,以图明年再相会。
“老去悲秋强自宽,兴来今日尽君欢”。人已老去,对秋景更生悲,只有勉强宽慰自己。今日重九兴致来了,一定要和你们尽欢而散。这里“老去”一层,“悲秋”一层,“强自宽”又一层;“兴来”一层,“今日”一层,“尽君欢”又一层,真是层层变化,转折翻腾。首联即用对仗,读来宛转自如。
“羞将短发还吹帽,笑倩旁人为正冠”。人老了,怕帽一落,显露出自己的萧萧短发,作者以此为“羞”,所以风吹帽子时,笑着请旁人帮他正一正。这里用“孟嘉落帽”的典故。王隐《晋书》:“孟嘉为桓温参军,九日游龙山,风至,吹嘉帽落,温命孙盛为文嘲之。”杜甫曾授率府参军,此处以孟嘉自比,合乎身份。然而孟嘉落帽显出名士风流蕴藉之态,而杜甫此时心境不同,他怕落帽,反倩人正冠,显出别是一番滋味。说是“笑”倩,实是强颜欢笑,骨子里透出一缕伤感、悲凉的意绪。这一联用典入化,传神地写出杜甫那几分醉态。宋代杨万里说:“孟嘉以落帽为风流,此以不落帽为风流,翻尽古人公案,最为妙法。”(《诚斋诗话》)
“蓝水远从千涧落,玉山高并两峰寒”。按照一般写法,颈联多半是顺承前二联而下,那此诗就仍应写叹老悲秋。诗人却不同凡响,猛然推开一层,笔势陡起,以壮语唤起一篇精神。这两句描山绘水,气象峥嵘。蓝水远来,千涧奔泻,玉山高耸,两峰并峙。山高水险,令人只能仰视,不由人不振奋。用“蓝水”、“玉山”相对,色泽淡雅。用“远”、“高”拉出开阔的空间;用“落”、“寒”稍事点染,既标出深秋的时令,又令人有高危萧瑟之感。诗句豪壮中带几分悲凉,雄杰挺峻,笔力拔山,真可叹服。
“明年此会知谁健?醉把茱萸仔细看”。当他抬头仰望秋山秋水,如此壮观,低头再一想,山水无恙,人事难料,自己已这样衰老,又何能久长?所以他趁着几分醉意,手把着茱萸仔细端详:茱萸呀茱萸,明年此际,还有几人健在,佩带着你再来聚会呢?上句一个问句,表现出诗人沉重的心情和深广的忧伤,含有无限悲天悯人之意。下句用一“醉”字,妙绝。若用“手把”,则嫌笨拙,而“醉”字却将全篇精神收拢,鲜明地刻画出诗人此时的情态:虽已醉眼矇眬,却仍盯住手中茱萸细看,不置一言,却胜过万语千言。
这首诗跌宕腾挪,酣畅淋漓,前人评谓:“字字亮,笔笔高。”(《读杜心解》)诗人满腹忧情,却以壮语写出,读之更觉慷慨旷放,凄楚悲凉。
(徐永端)
----------------------
【鹤注】此是乾元元年为华州司功时,至蓝田而作。华至蓝田八十里。旧编在至德元年。是时身陷贼中,不能远至蓝田。且两宫奔窜,四海惊扰,岂有兴来尽欢之理乎?
老去悲秋强自宽①,兴来今日尽君欢②。羞将短发还吹帽③,笑倩傍人为正冠④。蓝水远从千涧落⑤,玉山高并两峰寒⑥。明年此会知谁健⑦。醉把茱萸仔细看⑧。
(上四九日饮庄,五六庄前之景,七八九日之感。赵大纲曰:“羞将短发,未免老去伤情。笑倩傍人,仍见兴来雅致。二句分承,却取孟嘉事而翻用之。千涧汇流,两峰遥峙,此壮观之足以发兴者。但思山水无恙,而人事难知,故又细看茱萸,仍与老去悲秋相应。朱瀚曰:通篇不离悲秋叹老,尽欢至醉特寄托耳。公曾授率府参军,用孟嘉事恰好。)
①陆机诗:“但恨老去年遒。”《楚辞·九辩》:“悲哉秋之为气也。”《列子》:孔子见荣启期鼓琴而歌,曰:“善乎能自宽也。”②《晋书》:王徽之夜雪访戴安道,曰:“本乘兴而来。”又:徽之至吴中,径造竹下,留坐尽欢而去。《汉书》:李陵为苏武置酒设乐,武曰:“清毕今日之欢。”宋龚芥隐得王仲言本,此诗次句作“今朝醉里为君欢”。今按首二乃对起,若依龚说,语近于俗。③陈后主诗:“羞将别后面。”汉乐府《长歌行》:“发短耳何长。”王隐《晋书》:孟嘉为桓温参军,九日游龙山,参僚毕集,时风至,吹嘉帽堕落,温命孙盛为文嘲之。《魏志》:曹植善属文,太祖尝视其文,谓曰:“汝倩人耶?”④古乐府:“但恐傍人闻。”《淮南子》:“坐而正冠,起而更衣。”⑤《三秦记》:蓝田有水,方三十里,其水北流,出玉石,合溪谷之水,为蓝水。鲍照诗:“千涧无别源。”⑥晏氏曰:武德三年,尝析蓝田置玉山县,贞观三年省。则王山在蓝田也。《华山志》:岳东北有云台山,两峰峥嵘,四面悬绝,上冠景云,下通地脉。【朱注】两峰,指云台山。旧云华山、秦山者,非。《汉书注》:并字作傍字解。⑦《左传》:“在此会也。”⑧《西京杂记》:汉武官人贾佩兰,九日佩茱萸,饮菊花酒,令人长寿。看茱萸,明是伤老。顾注谓手把茱萸、眼看山水,非是。《北史·源思礼传》:“为政当举大纲,何必太仔细也?”黄生曰:亦暗反九日事,皆善推新。杨万里曰:唐七言律,句句字字皆奇。如杜《九日》诗,绝少。首联对起,方说悲忽说欢,顷刻变化。领联,将一事翻腾作二句。嘉以落帽为风流,此以不落为风流,最得翻案妙法。入至颈联,笔力多衰,复能雄杰挺拔,唤起一篇精神。结联,意味深长,悠然无穷矣。陈后山云:领联文雅旷达,不减昔人。故谓诗非力学可致,正须胸中度世耳。
-----------仇兆鳌 《杜诗详注》-----------
- 上一篇:羞将短发还吹帽,笑倩旁人为正冠。
- 下一篇:醉把茱萸仔细看。
猜您喜欢更多》
与“明年此会知谁健?”相关诗句阅读
- 秋风起兮白云飞,草木黄落
- 枯藤老树昏鸦,小桥流水人
- 银烛秋光冷画屏,轻罗小扇
- 秋风萧瑟,洪波涌起
- 解落三秋叶,能开二月花
- 湖光秋月两相和,潭面无风
- 自古逢秋悲寂寥,我言秋日
- 春花秋月何时了,往事知多
- 停车座爱枫林晚, 霜叶红
- 八月秋高风怒号,卷我屋上
- 长风万里送秋雁,对此可以
- 月落乌啼霜满天,江枫渔火
- 秋风萧瑟天气凉,草木摇落
- 榈庭多落叶,慨然知已秋
- 迢迢新秋夕,亭亭月将圆
- 寒城一以眺,平楚正苍然
- 亭皋木叶下,陇首秋云飞
- 草低金城雾,木下玉门风
- 树树皆秋色,山山唯落晖
- 桂林风景异,秋似洛阳春
- 寒山转苍翠,秋水日潺湲
- 荆溪白石出,天寒红叶稀
- 秋声万户竹,寒色五陵松
- 金井梧桐秋叶黄,珠帘不卷
- 木落雁南度,北风江上寒
- 雨色秋来寒,风严清江爽
- 人烟寒橘柚,秋色老梧桐
- 信宿渔人还泛泛,清秋燕子
- 山明水净夜来霜,数树深红
- 秋阴不散霜飞晚,留得枯荷
精品推荐
- 冀教版小学数学二年级下册第二单元《余数和除数的关系》
- 【部编】人教版语文七年级下册《老山界》优质课教学视频+PPT课件+教案,安徽省
- 沪教版牛津小学英语(深圳用) 五年级下册 Unit 12
- 北师大版数学四年级下册第三单元第四节街心广场
- 沪教版牛津小学英语(深圳用) 四年级下册 Unit 12
- 【部编】人教版语文七年级下册《逢入京使》优质课教学视频+PPT课件+教案,安徽省
- 【部编】人教版语文七年级下册《过松源晨炊漆公店(其五)》优质课教学视频+PPT课件+教案,江苏省
- 沪教版八年级下次数学练习册21.4(2)无理方程P19
- 化学九年级下册全册同步 人教版 第22集 酸和碱的中和反应(一)
- 《空中课堂》二年级下册 数学第一单元第1课时
分类导航
- 唐诗三百首
- 古诗三百首
- 宋词精选
- 元曲精选
- 古诗十九首
- 小学古诗
- 小学生必背古诗80首
- 小学生必背古诗70首
- 写景的古诗
- 咏物诗
- 描写春天的古诗
- 描写夏天的古诗
- 描写秋天的古诗
- 描写冬天的古诗
- 描写雨的古诗
- 描写雪的古诗
- 描写风的古诗
- 描写花的古诗
- 描写梅花的古诗
- 描写荷花的古诗
- 描写柳树的古诗
- 描写月亮的古诗
- 描写山的古诗
- 描写水的古诗
- 描写长江的古诗
- 描写黄河的古诗
- 描写儿童的古诗
- 山水诗
- 田园诗
- 边塞诗
- 含有地名的古诗
- 节日古诗
- 春节古诗
- 元宵节古诗
- 清明节古诗
- 端午节古诗
- 七夕古诗
- 中秋节古诗
- 重阳节古诗
- 古代抒情诗
- 伤怀的古诗
- 咏史怀古诗
- 爱国古诗
- 送别诗
- 离别诗
- 思乡诗
- 思念的诗
- 爱情古诗
- 励志古诗
- 哲理诗
- 闺怨诗
- 赞美老师的古诗
- 赞美母亲的古诗
- 关于友情的古诗
- 关于战争的古诗
- 忧国忧民的古诗
- 婉约诗词
- 豪放诗词
- 人生必背古诗
- 论语
- 诗经
- 孙子兵法
- 三十六计
- 史记
- 周易
- 山海经
- 资治通鉴
- 黄帝内经
- 了凡四训
- 梦溪笔谈
- 千字文
- 世说新语
- 左传
- 大学
- 中庸
- 尚书
- 礼记
- 周礼
- 仪礼
- 庄子
- 鬼谷子
- 老子
- 孟子
- 墨子
- 荀子
- 韩非子
- 列子
- 淮南子
- 管子
- 尉缭子
- 吴子
- 伤寒论
- 天工开物
- 素书
- 汉书
- 文心雕龙
- 吕氏春秋
- 孝经
- 孔子家语
- 颜氏家训
- 孙膑兵法
- 搜神记
- 笑林广记
- 楚辞
- 乐府诗集
- 论衡
- 百战奇略
- 战国策
- 三国志注
- 将苑
- 六韬三略
- 反经
- 公孙龙子
- 司马法
- 逸周书
- 黄帝四经
- 清官贪官传
- 睡虎地秦墓竹简
- 贞观政要
- 金刚经
- 佛说四十二章经
- 水经注
- 农桑辑要
- 文昌孝经
- 六祖坛经
- 地藏经
- 徐霞客游记
- 弟子规
- 增广贤文
- 幼学琼林
- 冰鉴
- 容斋随笔
- 智囊
- 围炉夜话
- 商君书
- 魏书
- 周书
- 三字经
- 子夏易传
- 笠翁对韵
- 公羊传
- 尔雅
- 三国志
- 后汉书
- 明史
- 晋书
- 宋史
- 新唐书
- 旧唐书
- 隋书
- 元史
- 宋书
- 北齐书
- 新五代史
- 陈书
- 金史
- 南齐书
- 梁书
- 旧五代史
- 辽史
- 北史
- 南史
- 续资治通鉴
- 明季北略
- 浮生六记
- 高士传
- 大唐西域记
- 传习录
- 小窗幽记
- 国语
- 说苑
- 本草纲目
- 神农本草经
- 难经
- 千金方
- 奇经八脉考
- 濒湖脉学
- 棋经十三篇
- 古画品录
- 茶经
- 百家姓
- 智囊(选录)
- 罗织经
- 朱子家训
- 陶庵梦忆
- 红楼梦
- 三国演义
- 聊斋志异
- 西游记
- 水浒传
- 儒林外史
- 封神演义
- 太平广记
- 警世通言
- 镜花缘
- 醒世恒言
- 剪灯新话
- 隋唐演义
- 初刻拍案惊奇
- 老残游记
- 博物志
- 孽海花
- 三侠五义
- 穆天子传
- 二刻拍案惊奇
- 喻世明言
- 说唐全传
- 老残游记续集
- 三刻拍案惊奇
- 四十二章经
- 心经
- 法华经
- 华严经
- 楞伽经
- 无量寿经
- 圆觉经
- 易传
- 抱朴子
- 阴符经
- 黄庭经
- 文子
- 太玄经
- 悟真篇
- 声律启蒙
- 随园诗话